کاروانسرای دیرگچین

کاروانسرای دیرگچین در دوره‌های مختلف از جمله دوران صفویه و قاجار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. در بیشتر منابع و متون از این بنا به عنوان مادر کاروانسراهای ایران نام برده شده است. با توجه به طرح احداث جاده‌ی اصلی گرمسار به قم که از نزدیکی این بنا می‌گذرد، اداره کل میراث فرهنگی استان تهران از آبان ماه سال جاری کار پاکسازی و مرمت این بنا را به منظور تبدیل آن به یک مکان توریستی و گردشگری آغاز کرده است.

شایان ذکر است این بنا که محققان قدمت آن را مربوط به دوران ساسانی - صفوی می‌دانند در حال حاضر به محل نگهداری احشام روستاییان محل تبدیل شده و مالکیت آن نامشخص است.

معماری
دیرِ گچین، کاروانسرایی‌ست با پلان منظم چهار ایوانی و مربعی، با مساحت تقریبا صد در صد متر. وسعت محوطه کاروانسراى دیرگچین به 12 هزار مترمربع مى‌رسد که بناى کاروانسرا با وسعتى حدود 8 هزار مترمربع در میان آن احداث‌ شده است. پی بنا در دوره ساسانی گذاشته شده و ساختمان، در دوره صفوی کامل شده است. چهار برج در رئوس ساختمان و دو نیم‌ برج در ورودی بنا – بخش جنوبی – قرار دارند. پایه‌هاى این کاروانسرا متعلق به یک آتشکده‌ در دوران ساسانى بوده که در زمان صفویه از قلعه به کاروانسرا تغییر کاربرى یافته است. این کاروانسراى چهار ایوانه به دلیل وزش بادهاى کویرى در ضلع شمال شرقی، جنوب غربى احداث‌ شده است. این بناى قدیمى داراى 43 حجره، ایوان شاه‌نشین، حیاط‌خلوت و 8 شترخانه، داراى منظر شاهى و 2 مغازه براى نگهدارى کالا، حمام و مسجد است. بنای اصلی آن دارای پلان مربع بوده که در چهار گوشه دارای چهار طاق‌نماست و ورودی آن مستطیل شکل و گنبدی بر بالای آن قرار دارد.

بنای امامزاده سید سلطان هم در بخش میانی روستای خاوه از توابع دهستان بهنام عرب جنوبی بخش جواد آباد واقع شده است. بنای اصلی آن دارای پلان مربع بوده که در چهار گوشه دارای چهار طاقنماست و ورودی آن مستطیل شکل، و گنبدی بر بالای آن قرار دارد.