مقبره کاشف‌السلطنه - گیلان
آرامگاه کاشف‌السلطنه و موزه تاریخ چای ایران در شهرستان لاهیجان، شهر چای قرار دارد. این بنا، تنها موزه تخصصی چای در کشور است که صنعت چای ایران را از ابتدای ورود به کشور تا وضعیت فعلی‌اش به گردشگران معرفی می‌کند.
آقا محمدخان قاجار قوانلو کاشف‌السلطنه مشهور به چایکار دیپلمات، نویسنده و مشروطه‌خواه دوره قاجار و پهلوی بود. کاشف‌السلطنه اولین کسی بود که صنعت چایکاری را در ایران مرسوم کرد. وی مقداری تخم چای رادر سال ۱۲۸۵ شمسی با مشکلات بسیار از هندوستان به ایران آورد و تلا‌ش‌های زیادی برای رونق صنعت چایکاری نمود. وی در سال 1308 در سن 65 سالگی، حین بازگشت از خارج از کشور به ایران در راه بوشهر بر اثر یک حادثه رانندگی کشته شد.
برای یادبود او به عنوان پدر چای ایران و نمادی از صنعت چایکاری، آرامگاهی به روی تپه‌ای از چای در لاهیجان که قبلا توسط خود او خریداری شده بود، ساخته شد. کاشف‌السلطنه اولین بوته‌های چای را در اینجا کاشته شده بود. بنا به وصیتش ابتدا مزار مرمری سیاه رنگ او در میان بوته‌های چای، جایی بدون سقف و حفاظ ساخته شد، اما کمی بعد قرار شد تا دو درصد درآمد چای به ساخت مقبره‌ای درخور شأن او اختصاص یابد.
بنای فعلی آرامگاه به سبک معماری غربی تهیه و به سعی انجمن آثار ملی به شکل کنونی در آمده است. از نظر ظاهری، بنا با اسکلتی از بتن مسلح و نمای سنگ تیشه‌ای طوسی رنگ با زیربنای ۵۱۲ متر مربع ساخته شد. کف آرامگاه کاشف‌السلطنه از مرمر سفید پوشیده شده و دیوارهای جانبی به صورت مدور با ستون‌هایی مرتفع تا سقف طراحی شده‌اند. سنگ مزار کاشف‌السلطنه با سنگی قهوه‌ای رنگ در ابعاد ۷۸ در ۱۷۲ سانتی متر است. به روی این سنگ با خط نستعلیق چنین نوشته‌ای به‌چشم می‌خورد:
جایگاه و مزار شاهزاده حاجی محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چایکار است که پس از اتمام تحصیلات در اروپا در سال ۱۳۱۴ هجری در سن ۳۵ سالگی به سمت ژنرال قنسولی به هندوستان رفت و در ضمن اقامت در آن سرزمین، فن زراعت چای را آموخته و این محصول گران‌بها را با هزاران مشقت، به رسم ارمغان به وطن عزیز خود آورد.
در اطراف این بنا، فضای سبز و آب‌نماهای زیبا به این مجموعه نمای دلچسب‌تری داده است.
سال‌ها بعد، کل این مجموعه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شد. برای ساخت موزه تاریخ چای ایران، سالن مستطیل شکلی در جوار آرامگاه درنظر گرفته شد که ساخت آن با نظارت و اجرای سازمان میراث فرهنگی، در دو طبقه پلکانی شکل در شهریورماه ۱۳۷۵ شمسی به‌پایان رسید. وقتی به درون این موزه قدم می‌گذارید تاریخ چای ایران از جلوی چشمان‌تان عبور می‌کند. در ویترین‌های این موزه وسایل و مستندات قدیمی و تخصصی مربوط به چای و فعالیت‌های کاشف‌السلطنه به‌چشم می‌خورد.
نمای بیرونی موزه از سنگ تیشه‌ای خاکستری پوشیده شده است. درون این موزه به سه بخش تقسیم می‌شود؛ آرامگاه با برجی مرتفع و چهارگوش در غرب و سالن اصلی با دو اتاق چهارده متری در شرق قرار گرفته است. تالار اصلی با یک طبقه چوبی به دو بخش فوقانی و همکف تقسیم می‌شود.
در طبقه همکف موزه سماورهای روسی، سینی نقره، پیمانه و جعبه چای، قهوه‌خوری چینی، مشربه و دست‌نوشته‌های کاشف‌السلطنه در ویترین‌ها به معرض دید قرار گرفته‌اند. در ویترین‌های طبقه فوقانی ظروف سفالی، زیورآلات، جاجیم، اشیایی از عصر اشکانی و سلجوقی و... به نمایش گذاشته شده است. آرامگاه کاشف‌السلطنه و موزه تاریخ چای ایران دارای شماره ثبت ملی ۱۷۶۹ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور است.
گردآوری و تنظیم: تحریریه دالاهو
لطفا در نشر دانسته‌های خود کوشا باشید.
برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب‌سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.