تهران گردی

تورهای داخلی

درباره شهر تهران و قدمت تاریخی تهران 

تهران این روزها مقصد گردشگری مناسبی برای مرور و تماشای بافت قدیمی و معماری معاصر ایران است. شاید نام شهر تهران با سلسله قاجار گره خورده باشد و اکثر تهرانی‌ها برای پایتخت شدن شهرشان و شکل گرفتن آن خود را مدیون آقامحمدخان خان قاجار بدانند اما حقیقت این است که تا قبل از پیدا شدن چند تکه سفال از حفاری‌های بازار صندوق‌سازان و خیابان مولوی همه گمان می‌کردند تهران قدمتی 300، 400 ساله دارد. اما این سفال‌ها و پیدا شدن یک جسد 7000 ساله همه چیز را دگرگون کرد. با وجود این اکتشافات، هنوز درباره تاریخچه و قدمت شهر تهران یقین وجود ندارد.

پیش از قاجار، شاه طهماسب برای شکل‌گیری تهران و تبدیل شدنش به شهر زحمات زیادی کشید. تهران در زمان شاه طهماسب صفوی صاحب 4 دروازه و 114 برج شد. مواد لازم برای ساخت دروازه‌ها از محلی تامین شد که بعدها به چاله میدان یا چاله حصار شهرت پیدا کرد. در زمان صفویان شهر تهران کم‌کم رونق گرفت و پس از آن شهر تهران در دوران افشاریان میزبان پسر نادرشاه، رضا قلی میرزا بود. نادر، پسرش را حاکم شهر تهران کرده بود. 

حدود شهر تهران با برج و بارویی که به فرمان شاه طهماسب اول به دور شهر تهران کشیده شد تقریبا ۶ هزار قدم بود که امروزه از جنوب تا محدوده خیابان مولوی فعلی، از شرق تا ری فعلی، از غرب تا خیابان وحدت اسلامی (شاهپور) و از سمت شمال تا خیابان امیرکبیر و خیابان سپه یا خیابان امام خمینی فعلی است. 

بافت قدیمی تهران به سه بخش "بازار"، "ارگ" و "بافت تاریخی عودلاجان" تقسیم می‌شود و در نوشته‌های یکی از معروف‌ترین امپراتورهای بیزانس، "تئودوسیوس" شهر تهران امروزی، یکی از توابع ری بوده. وقتی آقا محمدخان قاجار قدرت را بدست می‌گیرد و سلسله قاجاریه بر ایران مسلط می‌شود، شهر تهران به اوج خود می‌رسد؛ تهران پایتخت قاجار. اکثر بناهای قدیمی تهران بخصوص جاذبه‌های گردشگری منطقه 12 تهران، یادگار دوران قاجارند. 

جاذبه های گردشگری شهر تهران کدامند؟

جاذبه‌های گردشگری شهر تهران از جنوب تا شمال تهران از بازار تهران تا بازار تجریش خودنمایی می‌کند. بخش مهمی از آثار تاریخی شهر تهران در منطقه 12 شهر تهران است. جاذبه‌های گردشگری تهران در منطقه 12 در 6 محله معروف و قدیمی این شهر به نام های سنگلج، عودلاجان، بازار، چاله میدان، ارگ و دروازه دولت قرار دارند. در ادامه فهرستی از جاذبه‌های گردشگری شهر تهران را مرور خواهیم کرد. دیدنی‌های تهران که باید دید:

خیابان لاله زار تهران، جاذبه گردشگری شهر تهران:

ده‌ها سال پیش و بخصوص در دوران پهلوی وقتی می‌خواستند در تهران تفریح کنند و به یکی از شیک‌ترن و مدرن‌ترین خیابان‌های آن زمانِ تهران سر بزنند، انتخاب اول و آخرشان خیابان لاله‌زار تهران بود. در حال حاضر خیابان لاله زار از شمال به خیابان انقلاب و از جنوب به خیابان سپه می‌رسد. مرکز تئاتر، سینما، مغازه‌های شیک و رستوران‌های آن دوران خیابان لاله‌زار بود. این خیابان در اوایل دوران پهلوی نماد عصری نو و تجدد بود. از میدان توپخانه تا خیابان جمهوری (قسمت جنوبی لاله زار)، خیابان لاله‌زار اصلی و قدیمی است و از حدفاصل خیابان انقلاب و خیابان جمهوری، خیابان لاله زار نو است که بعدها ساخته شد. اما خیابان لاله‌زار را چه کسی ساخت؟ خیابان لاله‌زار حاصل سفر ناصرالدین شاه قاجار به فرانسه بود. شاه قاجار پس از دیدن خیابان شانزلیزه تصمیم می‌گیرد چنین خیابانی در تهران ساخته شود و خیابان لاله‌زار به دستور ناصرالدین شاه در میان باغ لاله‌زار شکل گرفت.

زمانی در خیابان لاله زار 15 سینما و تعدادی سالن تئاتر و چندین تماشاخانه فعالیت داشتند ولی حالا از شکوه لاله‌زار در آن دوران فقط 10 سینما متروکه و بدون استفاده در این خیابان مانده. خیابان لاله زار اولین خیابانی بود که نام اصناف ساکن در خود را نگرفت، (امیریه، احتشامیه، فرمانیه) و به دلیل وجود گل‌های زیاد در مرکز آن، لاله زار نام گرفت.

اولین پاساژ به سبک اروپایی نیز در خیابان  لاله‌زار تاسیس شد که نامش پیرایش بود. بسیاری از رجال دوران قاجار همگی در لاله‌زار خانه داشتند و این خیابان مرکز تهران به شما می‌آمد. از جمله این افراد مظفر فیروز نوه فرمانفرما بود که بعد از تحصیل در فرنگ و بازگشت به ایران، یک پاساژ به سبک اروپایی در این خیابان دایر کرد.

سینما و تئاترهای معروف خیابان لاله‌زار کدامند؟

• از سینماهای معروف لاله‌زار می‌توان به سینما رکس اشاره کرد که در سال 1324 با فیلم «جایی تو را خواهم یافت» تاسیس شد. امروز هم می‌تواید این سینما را در خیابان لاله‌زار ببینید اما از آنجایی که در سال 1372 تعطیل شده امروز فقط بنایی متروکه از آن باقی مانده. 
• تئاترنصر یکی دیگر از بناهای تارخی به جا مانده از دوران قاجار در خیابان لاله‌زار است. شهرداری تهران چند سال پیش مجموعه تئاتر نصر را مرمت کرد و امروز در لیست آثار ملی قرار دارد. 

ساختمان‌ها و بناهای دیدنی خیابان لاله‌زاز کدامند؟

• از دیگر دیدنی‌های خیابان لاله‌زار، خانه اتحادیه تهران است. این خانه در ابتدا متعلق به امین‌السلطان صدراعظم ناصرالدین شاه و دو پادشاه دیگر قاجاری یعنی مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه بود. پس از کشته شدن امین‌السلطان، حاج رحیم اتحادیه این خانه را خریداری کرد و امروز به نام او این خانه را می‌شناسیم. این خانه لوکیشن یک سریال پرطرفدار در پیش از انقلاب ایران نیز بوده. سریال دایی جان ناپلئون در خانه اتحادیه فیلمبرداری شده است. متاسفانه با وجود اینکه در سال 1384 این خانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسید اما با حکم عجیب دیوان عدالت اداری چند سالی بعد از این فهرست خارج شد و در معرض تخریب قرار گرفت. سال 1394 سازمان زیباسازی شهر تهران اقدام به خرید این خانه کرد و هم اکنون یکی از دارایی‌های این سازمان است. 

• مسجد امین الدوله یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری منطقه 12 تهران است. این مسجد به کوچکترین مسجد تهران شهرت دارد و در محله دروازه شمیران است. احداث این مسجد با تصمیم امین‌الدوله آغاز شد اما با همت و پیگیر‌های شازده خانمی قاجاری به نام اشرف‌الملوک فخرالدوله (همسرامین الدوله) به پایان رسید. او از مارکوف، یکی از معماران برجسته آن زمان، درخواست می‌کند تا ساخت مسجد امین‌الدوله را به پایان برساند. یکی دیگر از آثار شناخته شده مارکوف در تهران، بنای مدرسه البرز است. یکی از ویژگی‌های ظاهری این مسجد نیم هشتی برآمده‌‍ای در ورودی این مسجد است که چهار نیم ستون یا مناره کوچک اطراف آن قرار گرفته. 

• گراند هتل در خیابان لاله زار جنوبی و به همت یک مهاجر قفقازی ساخته شد. گراند هتل اولین هتل مدرن تهران است که سبک و سیاق پذیرایی در آن اروپایی بود. اکنون این هتل تنها یک جاذبه گردشگری محسوب می‌شود و متاسفانه در حال ویرانی است. آجرکاری‌های ظریف هتل یکسر زیر سیمان رفته و بالکن‌هایش از لوازم برق ساختمان انباشته شده‌است. فروشندگان میان کف و سقف بلند اتاق‌ها، تاق زده و مغازه را دوبلکس کرده‌اند.

میدان توپخانه تهران و تاریخچه آن: 

می‌گویند در گذشته میدان توپخانه محل محافظت از ارگ سلطنتی بوده و در آن باروت هم نگهداری می‌شد. در زمان امیرکبیر تصمیم به گسترش تهران می‌گیرند و به همین دلیل تعدادی حجره می‌سازند و توپ و گلوله‌های زیادی را به این منطقه منتقل می‌کنند. همین موضوع علت اصلی نامگذاری این میدان به نام "توپخانه" می‌شود. کمی پایین‌تر از میدان توپخانه، جایی برای نگهداری اسلحه و مهمات درست کردند که به آن «قورخانه» می‌گفتند؛ قورخانه مکانی برای مستقرشدن نیروهای نظامی و توپ‌ریزی بود که ساخت آن، از آغاز صدارت امیرکبیر در سال ۱۲۲۵ آغاز و به مرور تکمیل شد. یادگار اصلی آن زمان که هنوز هم باقیست، حوض وسط میدان است. در زمان پهلوی نام توپخانه به "سپه" تغییر داده شد و بعد از انقلاب نام این خیابان "امام خمینی" شد. بناهای تاریخی بسیاری اطراف این میدان بود که متاسفانه در طی سال‌ها از بین رفت مانند ساختمان بلدیه یا ساختمان بسیار زیبایی که برای مخابرات ساخته شده بود. در حال حاضر ساختمان بانک تجارت یکی از ساختمان‌های اصیل میدان توپخانه است که بدست مارکوف روسی با سبک معماری خاص خودش حدود سال 1300 ساخته شده. قدیم‌تر بانک شاهی در این ساختمان مستقر بود. براساس اطلاعات منتشرشده در کتاب «طهران قدیم» نوشتهٔ جعفر شهری، میدان «توپخانه» در دورهٔ پهلوی با تأسیس لشگر اول در باغ شاه، ‌میدان‌ «سپه» نامیده شد. توپخانه در ابتدا میدانی با ساختمان‌هایی دو طبقه در شمال و جنوب بود که توپچی‌ها و زنبورک‌چی‌ها (توپ‌هایی سنگری که با دو چرخ کوچک به اندازهٔ چرخ سه‌چرخهٔ کودکان‌، تا ۲۰۰ تا ۳۰۰ قدم را نشانه می‌گرفتند، ‌ البته اصابت کردن گلوله‌های آن به هدف کمتر دیده شده بود) در آن منزل داشتند.

بازار تهران، جاذبه گردشگری شهر تهران:

بازار تهران بازاری تاریخی است که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد. شاه طهماسب بنای ساخت این بازار را گذاشت و ناصرالدین‌شاه سر در و فضای آن را تا حدودی بازسازی کرد. این چنینی بود که بازار تهران رفته رفته به قطب اقتصادی ایران بدل شد.

امروزه با وجود نوسازی برخی مغازه‌ها و مدرن شدنشان هنوز حال و هوای بازارهای قدیمی و پر تردد را می‌توانید در بازار تهران ببینید. نزدیک روزهای تعطیل و هجوم جمعیت برای خرید و مغازه‌داراهایی که با صدای بلند از هر گوشه‌ای تبلیغ کالای خود را می‌کنند؛ تقریبا هرچه که فکرش را بکنید در این  بازار پیدا خواهید کرد. بازارهای اصلی این بازار بزرگ عبارتند از بازار عباس‌آباد، بازار زرگرا، بازار امیر، بازار کفاش‌ها، بازار زید، بازار نجارها، بازار بین‌الحرمین، بازار مسجد جامع و غیره. اگر بعد از گردش و خرید احساس گرسنگی کردید اصلا نگران نباشید چون کبابی‌های بسیار خوبی در بازار هست که حتما باید امتحان‌شان کنید مثلا رستوران مسلم. رستوران مسلم روزانه به حدود هزار نفر سرویس می‌دهد و کمتر کسی را می‌توان دید که به بازار برود و سری به مسلم نزده باشد. ساعت کار همگی آنها به جز روزهای جمعه از 6:30 صبح تا 6 عصر است. 

سبزه میدان

سبزه میدان از میدان‌های قدیمی تهران است. از آنجایی که بازار تهران در مجاورت این میدان قرار گرفته، سبزه میدان رفته رفته تبدیل به یکی از شلوغ‌ترین میادین تهران شد. می‌گویند در گذشته از این میدان برای کاشت سبزی مردم استفاده می‌شده به همین دلیل به آن سبزه میدان می‌گفتند. بهترین راه دسترسی به سبزه میدان استفاده از مترو تهران است. شما می‌توانید در ایستگاه 15 خرداد از مترو پیاده شوید. 

تیمچه حاجب‌الدوله تهران

اطراف سبزه میدان بازارچه معروفی با معماری جذاب قرار دارد به نام تیمچه حاجب‌الدوله. حاج علی خان حاجب الدوله این تیمچه را ساخت. در واقع تیمچه به معنى کاروانسراى کوچک بوده است. در دوره‌هاى معاصر به‌ کاروانسراها یا سراهاى کوچک و سرپوشیده گفته مى‌شود. فضاى تیمچه‌ها نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادى گرانتر بوده و براى عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمى‌شده است. در دالان ورودی تیمچه حاجب‌الدوله سقف زیبایی قرار دارد که شاید کمتر به چشم بیاید. اکثر مغازه‌ها در این تیمچه ظروف و محصولات دکوری می‌فروشند. در طبقه دوم مغازه‌های تیمچه نیز شیشه رنگی‌های زیبایی به صورت منظم و هماهنگ نصب شده است.سعی کنید در ساعات اولیه روز برای بازدید به بازار بروید تا بتوانید پیش از شلوغ شدن بازار، لذت بیشتری از تماشای فضا ببرید.