منطقه فاقد حیات در بیابان لوت وجود ندارد

از زمانی که دکتر زائر و پروفسور تئودور مونو، لوت را گرمترین نقطه زمین معرفی نمودند به ترتیب 82 و 45 سال می گذرد. بعد از این سالیان متمادی هنوز بیابان لوت، فاقد هرگونه ایستگاه سنجش هوا و دما است و این نقصان موجب شده تا برخی به دور از مبانی علمی و با تاکید بر شناخت محدود خویش مکرراً به صورت نابجا در خصوص موقعیت آب، هوا، خاک وعوارض طبیعی بیابان لوت به انتشار نظرات واهی بپردازند.

مدیر کانون سبز فارس با اشاره به دیدگاههای خلاف واقع ودور از وضع موجودِ پدیده های طبیعی بیابان لوت، به خبرنگار مهر گفت: جدید ترین این دیدگاهها فیلمی است با نام سفر به گرمترین نقطه زمین که از شبکه های یک و مستند صداو سیما در دوزمان مختلف پخش شد.

به گفته وی، موضوع اصلی فیلم به معرفی ارتفاع 56 مترو گرم ترین نقطه کره زمین و همچنین وجود "مناطق فاقد حیات" در بیابان لوت می پردازد.

بهمن ایزدی افزود: هر چند بازگویی مطالب غیر علمی و دور از وضعیت موجود در بوم سازگان لوت تازگی ندارد، اما تکرار این دست مطالب از سوی نماینده سازمان جغرافیایی نیرو های مسلح که طبعا باید منزلت علمی سازمان مذکور را رعایت کند، بسیار عجیب و تامل برانگیز بود.

وی اظهار داشت: گردانندگان فیلم بارها به بیان منطقه عاری از حیات در لوت که تا بحال هیچگونه موجود زنده ای پایش را به آنجا نگذاشته پرداختند که این موضوع نشان از بی اطلاعی محض آنان از تنوع زیستی بسیار ظریف و ارزشمند بیابان لوت و از طرفی دیگر بیانگر فقر آگاهی آنان از تلاش ها و دست آورد های محققین کشور در سالهای اخیر در بیوم های مختلف لوت است.

ایزدی با اشاره به تحقیقات علمی و عملی کارشناسان کانون سبز فارس از سال 1386تاکنون در بیابان لوت گفت: بر پایه این تحقیقات کارشناسان موفق به شناسایی حدود 50گونه جانوری از راسته حشرات، خزندگان و گوشتخواران در پیچیده ترین عوارض طبیعی لوت، ناحیه کلوت ها، چاله مرکزی، ریگ یلان، و گندم بریان و دیگر مناطق بیابان لوت مرکزی شده اند و در حال حاضر چند نمونه از این جانوران اندمیک با مطالعه بیولوژیستهای داخلی و خارجی در حال ورود به لیست جانوران جدید جهان بوده و نتایج دستاوردها از طریق رسانه های جمعی به اطلاع عموم رسیده است.

مدیر کانون سبز فارس تصریح کرد: پژوهشگران در تمام فصول سال با حضور مستمر در بیابان لوت،پدیده های طبیعی، اکولوژی و شبکه های هیدرولوژیک لوت را بررسی کرده و در اوج گرمای تابستان سالهای 92 و 1391 موفق به شناسایی آگامای سروزغی دم سیاه، گِکُو، چهارنوع قاب بال آبزی در آبهای بسیار شورِ کال شور، انواع رُطیل وشناسایی پنج نوع عنکبوت کنار آبزی و... در لوت شده اند سال گذشته نیز در کریدور نزدیک به منطقه ای که مجریان فیلم به عنوان گرمترین نقطه زمین معرفی کردند، کارشناسان کانون سبز فارس با گشایش طولانی ترین کریدور طولی ناحیه کلوت ها، موفق به تصویر برداری از روباه شنی که اندمیک بیابان لوت است، شدند.

به اعتقاد وی، بنابراین ذکر وجود منطقه عاری از حیات در لوت از 20 میلیون سال قبل نشان از درک نادرست از هویت طبیعی لوت دارد، و بیانگر این است که گردانندگان این فیلم حتی از نظرات چندین دهه دانشمندان و بیولوژیست های برجسته دنیا در خصوص ناصحیح بودن و غیر علمی بودن اعلام وجود مناطق عاری از حیات بی اعتنا بوده همچنین بدون توجه به مستندات سازمان ناسا، باز هم ناشیانه، گرمای سطح زمین در این منطقه را 100 درجه سانتیگراد بالای صفر عنوان کرده و آن را دلیل عدم وجود حیات در این ناحیه معرفی کردند.

در شرایطی که دانشمندان در حال بررسی دیگر کُرات برای کشف زندگی هستند و برخی از دانشمندان ثابت کرده اند که در آبهای بسیار گرم گسل های عمیق اقیانوس ها که محل خروج گاز و آبهای گرم است انواع جانوران حتی بدون نور خورشید زندگی می کنند همچنین وقتی بر اساس گزارشات علمی مرکز تحقیقات قطب جنوب انگلستان، مشخص شده که در دمای منفی 70 درجه، در یخ های سرد قطب جنوب تنوع زیستی پر اهمیتی وجود دارد بنابراین آیا تاکید کردن بر وجود منطقه عاری از حیات در بیابان لوت، موجب انحراف افکار عمومی از موقعیت اکولوژیک و تنوع زیستی ارزشمند لوت نمی شود؟

اینکه گرمترین نقطه سطح زمین در بیابان لوت وجود دارد همواره مطرح بوده اما به دلیل نبود ایستگاه های هواشناسی در بیابان لوت، اطلاع دقیقی از ثبت دما توسط نهادهای ذیربط کشور در این بیابان وجود ندارد. اما بر اساس گزارشات سازمان فضایی ناسا در 24 نوامبر 2006 و 21 جولای 2011 میلادی، گرمترین دمای سطح زمین توسط اساتید اقلیم شناسی و جغرافیایی دانشگاه مونتانا با استفاده از داده ماهواره های سازمان ناسا بررسی و مشخص شد که در برخی سالها بخشهایی از لوت که عمدتا در ریگ یلان واقع در بیابان لوت زنگی احمد(لوت جنوبی)، حدود هفتاد کیلومتری غرب نصرت آباد، هستند رکورددار گرمترین نقطه سطح زمین بوده است به طوریکه در سال 2005 میلادی 75 کیلومتری غرب نصرت آباد واقع در ریگ یلان، دمای سطح لوت به 70.7 درجه سانتی گراد رسیده که بالاترین میزان دمای ثبت شده در جهان است.

به اعتقاد مدیر کانون سبز فارس، برای سنجش دمای زمین باید از استانداردهایی استفاده کرد که به زاویه تابش خورشید، میزان شدت تابش آفتاب و نوسانات تشعشات خورشید، جنس سطح زمین و رنگ خاک، جریان هوایی غالب، شرایط توپوگرافی، وضعیت ژئومرفولوژی، و دمای عمومی محیط داشته باشد، لذا سفر به گرمترین نقطه زمین، صرفا به معنای کم ارتفاع ترین نقطه نیست. چنانچه ارتفاع جاده ساحلی بحرالمیت واقع در مرز فلسطین و اردن منفی 422 متر از سطح دریای آزاد است اما در ردیف مکانهای بسیار گرم زمین قرار نمی گیرند.

ایزدی یادآور شد: بر اساس مطالعات محققان پست ترین نقطه لوت با ارتفاع 108 متراز سطح دریا قرار دارد و تاکنون براساس داده های سازمان ناسا آن مکان در ردیف گرمترین نقاط لوت معرفی نشده است.
وی افزود: درخصوص موضوع اخیر استانهای همجوار بیابان لوت به ویژه مسئولان استان کرمان به عنوان متولیانی که از پتانسیلهای طبیعی و منابع پایه مناطق تحت مدیریت خویش به ویژه بیابان ارزشمند لوت، بی خبرند، باید در مورد پخش برنامه های گمراه کننده که با بودجه عمومی آن استان و کشور تهیه می شوند، پاسخگو باشند.

ایزدی با بیان اینکه بی توجهی مسئولان به این بوم سازگان ارزشمند موجب دلسردی محققان شده اظهار داشت: اگر در سالهای اخیر، بخشهای وسیعی از دشتهای ریگی (هامادا) بیابان لوت، تحت سیطره و تردد قاچاقچیان بین المللی قرارگرفته، خاک برخی از عرصه های لوت، تبدیل به میادین مین شده، بخش هایی از پدیده های طبیعی و ارزشمند لوت بر اثر برنامه های عمرانی مغایر با اهداف توسعه پایدار، با اجرای خطوط انتقال آب، برق، مخابرات و احداث جاده، معدن کاوی و... از بین رفته و اگر با توجه به بیوم های مختلف و پتانسیل های گرانسنگ طبیعی لوت، تاکنون صنعت ژئوتوریسم در آن ناحیه شکل نگرفته و نسبت به ثبت ملی و جهانی سرزمین لوت اهتمامی بایسته صورت نگرفته و بدتر از همه اینها اگر جوامع محلی بیابان لوت (سرمایه های انسانی و اجتماعی اقلیم بسیار گرم و خشک کشور) در فقر مطلق بسر می برند. و همه روزه آهنگ مهاجرت آنان به حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ، پر صدا می گردد، همه و همه متاثر از فقد شناخت کافی ما از ارزشهای طبیعی، ملی لوت در گستره ای به مساحت 80 هزار کیلومتر مربع معادل حدود 5 درصد خاک کشورمان است.

مدیرکانون سبز در خاتمه از صدا و سیمادر جایگاه تهیه کننده فیلم مذکور به دلیل اشاعه مطالب غیر واقعی و انحراف اذهان عمومی از شایستگی های طبیعی اقالیم گرم و خشک کشور و کمک به تشدید عدم آگاهی های عمومی از وضعیت موجود و ویژگیهای منحصر به فرد بیابان لوت انتقاد کرد و افزود: چرا بجای پخش چنین برنامه های کم محتوا، به معرفی چهره واقعی لوت که درجای خود پرارزش و شگفت انگیز است نمی پردازند؟ آیا در این خصوص بازهم باید منتظر شبکه های تلویزیونی خارج از کشور باشیم تا از وجود وضعیت واقعی ارزشهای طبیعی و زیست محیطی کشورمان مطلع شویم.

به هر حال به نظر می رسد به منظور پی بردن به هویت طبیعی، ملی کشور در راستای ایجاد دوستی میان مردم و طبیعت متنوع کشور با چشم انداز صیانت و حفاظت از عناصر اصلی حیات و منابع پایه، باید برنامه ریزان کشور بیش از پیش زمینه های حمایت از تحقیقات محیطی و مطالعات کاربردی در بوم سازگانهای مختلف کشور به ویژه بیابان ارزشمند لوت را فراهم کنند.

منبع:مهر