«بخارا» شهری با رنگ و بوی باستانی

تور ازبکستان

بخارا؛ سرزمین دانش در ازبکستان

بخارا به معنای «صومعه» یا «سرزمین دانش» یکی از معروف‌ترین شهرهای ازبکستان و پنجمین شهر بزرگ آن به شمار می‌رود. این شهر مساحتی در حدود 39.4 متر مربع دارد و در ارتفاع 702 متری از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر باستانی از جمله شهرهای فارسی‌زبان ازبکستان محسوب می‌شود که ساکنین آن بیشتر اهل تاجیکستان هستند و به همین دلیل به آن «تاجیک نشین» نیز گفته می‌شود. شهر بخارا در کنار جاده تاریخی ابریشم قرار گرفته و کامل‌ترین نمونه یک شهر در آسیای مرکزی محسوب می‌شود که تا حدود بسیاری نمای تاریخی باستانی آن بدون تغییر باقی مانده است. مجاورت با جاده ابریشم و از طرفی وجود بیش از ۶۰ کاروان سرا در این شهر، از جمله عوامل توسعه این شهر محسوب می‌شوند.

بخارا تاریخ پرفراز و نشیبی را طی کرده است. گزارش‌های تاریخی حاکی از آن هستند که این شهر در قرن ششم قبل از میلاد توسط شاهان هخامنشی مورد بازسازی قرار گرفت؛ اما پس از آن در سال ۳۲۹ پیش از میلاد، توسط الکساندر بزرگ به اشغال درآمد. در قرن ۷ میلادی این شهر با ورود عرب‌ها یکی از مراکز اصلی تبلیغ و آموزش علوم اسلامی شد و به همین دلیل بسیاری از مساجد، مدارس، منارها و مجتمع‌های فرهنگی در این دوران ساخته شدند. قرن دهم دوران توسعه شهر بخارا نامیده می‌شود که در آن شهر بخارا سطح بالای فرهنگی را تجربه کرده است. این مسئله باعث شده که بسیاری از شخصیت‌های به‌نام مانند دانشمندان علوم پزشکی و ریاضی همچون «ابوعلی سینا»، شاعر و دانشمند علوم ریاضی همچون «عمر خیام»، و شاعرانی همچون «رودکی» در مراکز علمی و فرهنگی این شهر حضور داشته باشند.
مسافران تور خارجی ازبکستان پس از ورود به این شهر با دو بخش بخارای نو و بخارای کهن مواجه می‌شوند. در منطقه بخارای نو که منطقه‌ای تازه‌ساز است، محله‌های اعیان‌نشین، هتل‌ها و خیابان‌های پر از فروشگاه‌های پر زرق‌وبرق دیده می‌شود. در بخارای کهن، بناهای قدیمی و بقایای مساجد و مدرسه‌ها را مسافران تور خارجی ازبکستان می‌توانند مشاهده کنند.

بخارا و رابطه آن با ایران

بخارا نامی آشنا برای ایرانیان است و شاید بیشتر افراد نام این شهر را در اشعار ایرانی همچون بیتی از حافظ شنیده باشند: اگر آن ترک شیرازی به دست دارد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را
این شهر به دلیل نزدیکی به ایران و ارتباط‌های گذشته خود بسیار از فرهنگ ایرانی تأثیر پذیرفته است. بخارا زمانی بخشی از ایران محسوب می‌شده که طبق عهدنامه «آخال» در دوره قاجار از کشور ایران جدا شده؛ هرچند این مسئله مانع از تأثیرپذیری این شهر نشده است.

شاید برای مسافران تور ازبکستان جالب باشد که بدانند مردم بخارا از نظر ظاهر شبیه خراسانی‌ها هستند و به زبان فارسی به سبک گرجی صحبت می‌کنند. می‌توان گفت تنها ۱۰ درصد مردم بخارا که آنها هم بیشتر ازبکستانی‌های مهاجر هستند به زبانی غیرفارسی صحبت می‌کنند.
از دیگر نکات جالب بخارا برای مسافران تور ازبکستان این است که بسیاری از دانشمندان نام‌آور و تأثیرگذار ایرانی همچون ابوریحان بیرون، فارابی، ابوعلی سینا و خوارزمی در این شهر به دنیا آمده و مدتی نیز زندگی کرده‌اند.

بخارا و ادبیات ایرانی

یکی از جالب‌ترین نکات شهر بخارا برای مسافران تور ازبکستان حضور این شهر در ادبیات ایرانی است. روایتی در شاهنامه «حکیم ابوالقاسم فردوسی» وجود دارد که مدعی است بخارا ساخته دست یک شاهزاده ایرانی به نام «سیاوش» بوده است. طبق روایت شاهنامه، اختیار منطقه‌ای که امروزه بخارا نام دارد توسط شاه سمرقند به سیاوش تبعید شده، داده شد. سیاوش پس از آن بخارا را تبدیل به شهری کرد که امروزه تأثیر فراوانی بر فرهنگ و ادب کشورهای فارسی‌زبان داشته است.

ارتباط دیگری که برای مسافران تور ازبکستان می‌تواند جالب باشد ارتباط این شهر با اسطوره «پیر شالیار» هورامان است. می‌گویند زمانی که دختر حاکم بخارا بیمار و زبانش بند آمده بود بر اساس شنیده‌هایش از پیر شالیار، به سمت هورامان می‌رود و در آن منطقه از کرامات پیر شالیار شفا پیدا می‌کند. مراسم پیر شالیار که امروزه در هورامان برگزار می‌شود در واقع جشنی است که به مناسبت سالروز عروسی دختر حاکم بخارا با پیر شالیار برگزار می‌شود.
حضور بخارا در اشعار رودکی، مولوی، ابوسعید ابوالخیر و حافظ نیز پررنگ است و نشان از تأثیر ایران و بخارا بر روی یکدیگر دارد.

بخارا و معماری ایرانی

برای مسافران تور ازبکستان شاید جالب باشد که بدانند در معماری ازبکستان نیز تأثیرات فرهنگ ایرانی قابل‌مشاهده است. در این شهر بازارها، کاروان‌سراها، مدارس و مساجدی وجود دارند که قدمت آنها بسیار طولانی است و رد پای معماری ایرانی در آنها دیده می‌شود. قدمت بسیاری از این بناها به قرون ۹ تا ۱۷ می‌رسد و از آن جمله می‌توان به ارگ بخارا، مدرسه چهار منار، مقبره امیر اسماعیل سامانی و مدرسه میرعرب اشاره کرد. این آثار رنگ و بوی معماری ایرانی را با خود دارند و مسافران تور خارجی ازبکستان در هنگام تماشای این آثار متوجه این ارتباط خواهند شد.

اطلاعات کلی شهر بخارا در ازبکستان

مواردی که در ادامه می‌آیند برای مسافران تور خارجی ازبکستان می‌توانند بسیار مفید باشند:
- زبان رسمی: فارسی تاجیکی
- واحد پول: سوم (som)
- کد شهر بخارا: ۳۶۵
- اختلاف ساعت با تهران: 0:30+ ساعت
- شماره‌های اضطراری: پلیس ۱۰۲، آتش نشانی ۱۰۱، آمبولانس ۱۰۳
- فرودگاه شهر بخارا: فرودگاه بین المللی بخارا
- ایستگاه قطار بخارا: واقع در ۹ کیلومتری جنوب شهر «کاگان»

جاذبه‌های گردشگری شهر بخارا در ازبکستان

در ادامه به شکل خلاصه با معروف‌ترین جاذبه‌های بخارا آشنا می‌شوید که در هنگام تور ازبکستان می‌توانید به دیدن آنها بروید:
- مقبره سامانی‌ها: ساخته شده در قرن ۹ میلادی به دستور «امیر اسماعیل ساسانی»
- مناره کالیان: ساخته شده در قرن ۱۱ میلادی برای اقامت زائران مسلمان
- مدرسه عبدالعزیز خان: ساخته شده در سال ۱۶۵۲ هجری قمری و دارای برجسته‌ترین تزیینات معماری
- مجموعه لب حوض: ساخته شده در بین قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی به دستور «نادر دیبان بیگی»
- مدرسه چهار مناره: ساخته شده در قرن ۱۷ میلادی

سخن آخر

بخارا شهری با رنگ و بوی باستانی از جمله جاذبه‌های ازبکستان به شمار می‌رود که مسافران تور ازبکستان حتماً برای دیدن آن باید وقت کافی اختصاص دهند. این شهر با تاریخ پرفرازونشیب خود مملو از دیدنی‌هایی است که بسیاری از آنها نشان از فرهنگ و هنر ایرانی دارند و برای مسافران تور خارجی ازبکستان می‌تواند بسیار دیدنی باشد. شباهت‌های فرهنگی و از طرفی زبان این مردم که به زبان فارسی شباهت دارد، باعث می‌شود مسافران در حین تور خارجی ازبکستان حسی آشنا در هنگام سفر داشته باشند؛ حسی که شاید در کشورهای دیگر آن را تجربه نکند. اگر علاقه‌مند به سفر با تور ازبکستان شده‌اید می‌توانید با مشاوران آژانس گردشگری دالاهو مشورت کنید و برای تور ازبکستان برنامه‌ریزی نمایید.