کوبا، کشور شکر

در ۱۴۹۲ کریستف کلمب جزیره‌ای را کشف کرد که هم اکنون کوبا نام دارد. در آن زمان این جزیره به امپراتوری اسپانیا تعلق گرفت. در ۱۵۱۱ اولین اقامتگاه‌های اسپانیایی‌ها در کوبا تأسیس شد. اسپانیا حدود ۱۰۰ هزار نفر از مردم بومی را به بردگی گرفت، آنها را مسیحی کرد و به جستجوی طلا واداشت. با این وجود پس از گذشت یک قرن عملاً این افراد بومی از بین رفتند. از جمله دلایل این اتفاق، شیوع بیماری عفونی اوراسیایی بود که به دلیل عدم مقاوت بومی گسترش یافت و به همین شکل privation stemming from repressive colonial subjugation.^[۱۱][۱۲]

کوبا به مدت ۴۰۰ سال تحت استعمار اسپانیا قرار داشت (۱۵۱۱–۱۸۹۸). در این مدت اقتصادش بر پایه کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها آمریکای شمالی بود. این کارها در ابتدا توسط برده‌های آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند انجام می‌شد. جمعیت کوبا در ۱۸۱۷ عبارت بود از ۶۳۰٬۰۰۰ هزار نفر که ۲۹۱٬۰۰۰ نفر از آنها سفیدپوست، ۱۱۵٬۰۰۰ نفر سیاه پوست غیربرده و ۲۲۴٬۰۰۰ نفر سیاه پوسیت برده بودند

 

تور کوبا

هاوانا

پایتخت، بزرگترین بندر، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر و عمده‌ترین مرکز اقتصادی کشور کوبا است. این شهر با جمعیتی بالغ بر ۲٫۱ میلون نفر مساحتی نزدیک ۷۲۸ کیلومتر مربع را اشغال کرده که آن را به بزگترین و پرجمهیت‌ترین شهر کوبا و سومین شهر پرجمعیت منطقه کارائیب تبدیل کرده است. این شهر عمدتاً به طرف جنوب و غرب گسترش می‌یابد زیرا از طرف شمال محدود به دریا شده است. رودخانه آلمندارس که از جنوب به شمال جریان دارد و به تنگه فلوریدا می‌ریزد از میانه این شهر می‌گذرد.

شهر هاوانا در قرن شانزدهم توسط استعمارگران اسپانیایی تأسیس شد و به علت موقعیت استراتژیکی که داشت به نقطعه اتصال بین جهان نو (قاره آمریکا) و جهان قدیم (اروپا) تبدیل شد که از آن برای انتقال محصولات پرارزش آمریکا به اروپا استفاده می‌شد. فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا در سال ۱۵۹۲ این منطقه را شهر اعلام کرد. دیواری به قدرت و بزرگی دیوار قلعه به دور منطقه شهری کشیده شد. در سال ۱۸۹۸ یک کشتی آمریکایی در بندرگاه این شهر عرق شد که موب آغاز جنگ بین اسپانیا و ایالات متحده شد.

امروزه می‌توان هاوانا را سه شهر در یک شهر خواند که شامل شهر قدیمی هاوانا، منطقه ودادو و مناطق حومه جدید می‌باشد. این شهر محل کرسی دولت کوبا، پایگاه مرکزی وزارت خانه‌های مختلف، دفتر مرکزی تجارات و مرکز استقرار سفرای بیش از ۹۰ کشور جهان است. شهردار کنونی این شهر مارتا هرناندز عضو حزب کومونیست کوباست. در سال ۲۰۰۹ هاناوا در رده سوم شهرهای پردرآمد کوبا قرار داشت. هر ساله بیش از یک میلیون گردشگر از این شهر دیدن به عمل می‌آوردند. آمارهای رسمی نشان از این دارد که در سال ۲۰۱۰، ۱٬۱۷۶٬۶۲۷ گردشگر بین‌المللی از هاوانا بازدید کرده است که از سال ۲۰۰۵ بیست درصد رشد کرده است. مرکز تاریخی شهر در سال ۱۹۸۲ از طرف سازمان یونسکو به عنوان یک میراث به ثبت رسید. این شهر از لحاظ تاریخی، فرهنگی، معماری و ابنیه تاریخی زبان زد است.

شهر هاوانا را یکی از فاتحان اسپانیایی به نام "دیگو ولازکز دکوئلار" در سال 1515 میلادی بنا نهاد.

جمعیت این شهر 2.140.000 نفر است. میراث غنی معماری، خیابان های سنگفرش، نخل های زیبا و ماشین های کلاسیک دهه 1950 از جمله شورلت، بیوک و اولدزموبیل را می توانید به وفور در این شهر مشاهده کنید. هاوانا آب و هوایی گرمسیری دارد و با آب های گرم و درخشان کارائیبی سواحل خود، سالانه پذیرای بیش از 2 میلیون نفر توریست است.

فرودگاه بین‌المللی خوزه مارتی که اصلی‌ترین فرودگاه کوبا است، در 15 کیلومتری جنوب غربی شهر هاوانا قرار گرفته ‌است.

 

هاوانا را می توان به سه بخش تقسیم کرد:

هاوانای قدیم معروف به old havana که یادگار اشغال این شهر توسط اسپانیایی هاست و ساختمان های قدیمی بسیاری به سبک اسپانیایی در آن بخش وجود دارد. در این ساختمان ها هنوز هم کوبایی های بسیاری زندگی می کنند که این موضوع در نوع خود جالب توجه است.

بخش دیگر معروف به centro havana یا همان هاوانای دوران دیکتاتوری باتیستا است که ترکیبی از ساختمان های قدیمی و امروزی دارد.

بخش سوم هاوانای جدید است که به دوران بعد از انقلاب کوبا باز می گردد. این شهر ساحلی خیابانی اصلی و مهم به نام مالِکون دارد که کنسولگری آمریکا نیز در آن قرار دارد.

در هاوانا از ترافیک خبری نیست. قوانین و مقررات رانندگی به طور کامل رعایت می شوند.این موضوع نشانگر بالابودن فرهنگ حمل و نقل در این کشور است. کوبایی ها مردمی مهربان و مهمان دوست و در برخورد با گردشگران خونگرم هستند. با وجود نداشتن بسیاری از امکانات زندگی غربی امروزی، در کل مردمی شادند و سعی می کنند از کوچک ترین فرصتی برای شادی استفاده کنند. موزیک و آواز کوبایی ها معروف است. هنگام غروب هاوانا، مغازه ها محل هنرنمایی هنرمندان کوبایی می شوند.

در خیابان سان رافائل هاوانا مغازه های نسبتاً زیاد صنایع دستی کوبا را (این صنایع دستی عمدتاً از چوب ساخته شده اند) می توان یافت. این صنایع دستی زیبا قیمت مناسبی دارند. سیگار برگ کوبایی زبانزد خاص و عام است. از معروف ترین مارک های آن می توان به "کوهیبا" اشاره کرد که البته قیمت گرانی دارد.

 

وارادرو
وارادرو (varadero) بزرگترین تفریحگاه ساحلی حوزه کارائیب است؛ بیش از 20 کیلومتر ساحل پوشیده از ماسه سفید. این منطقه در 144 کیلومتری شرق هاوانا، در استان مانتازاس قرار دارد. وجود 55 هتل و امکانات گردشگری در سطح بسیار مطلوب، سواحل ماسه ای سفید و درخشان و آب های فیروزه ای، این منطقه را به بزرگترین مرکز جذب گردشگر در ناحیه کارائیب تبدیل کرده است.

توسعه صنعت گردشگری در وارادرو از سال 1940 آغاز شد. در 20 سال اخیر نیز ورود گسترده گردشگران از کانادا، آمریکا، روسیه، اسپانیا و کشورهای آمریکای لاتین به این منطقه چشمگیر بوده است.

 

موزه انقلاب
موزه ای که در هاوانای قدیمی قرار دارد و در بنای قصر ریاست جمهوری سابق که در طی انقلاب کوبا به موزه تبدیل شد واقع شده. ساختمان این موزه که سبکی نئوکلاسیک دارد توسط پاول بلائو طراحی شد و در سال 1920 توسط ماریو گارسیا منوکال، رئیس جمهور وقت افتتاح شد. آثار داخل موزه نمایانگر چگونگی تلاش کوبا برای بدست آوردن استقلال است. مجسمه های مومی چگوارا و کامیلو سینفوگوس در اندازه طبیعی، از جذابیت های درون موزه هستند.

کارخانه های سیگار

حتی افراد غیر سیگاری هم با این موضوع موافقند که بازدید از کوبا بدون بازدید از کارخانه های سیگارسازی ناتمام است. هنر ساخت سیگار در کوبا قدیمی و سنتی است. سه کارخانه اصلی در هاوانا، برای بازدیدکنندگان تورهای داخلی برگزار می کنند تا همه ببینند در کوبا هنوز هم سیگارها با دست پیچیده می شوند. در قدیمی ترین کارخانه، پارتاگاس، که در سال 1827 تاسیس شده هنوز هم به صورت سنتی، یک فرد قرائتگر، برای افرادی که سیگارها را میپیچند داستان می خواند تا آنها را سرگرم کند.

 

 

سالن بزرگ تئاتر هاوانا

این سالن به طور رسمی در سال 1838 افتتاح شد و اکنون دفتر مرکزی باله ملی کوبا در آن قرار دارد.

 

تئاتر هاوانا دارای تالارهایی برای برگزاری تئاتر، کنسرت، کنفرانس ها و اجراهای ویدئویی دارد. همچنین گالری های بصری، یک مرکز کر، و سالن های متعددی برای تمرین گروه ها را در خود جای

کمتر ایرانی است که اسم کوبا یا رهبر آن فیدل کاسترو را نشنیده باشد. با این حال اطلاعات در مورد این کشور بسیار کم و پراکنده و تا حدودی مخدوش است. نوروز گذشته امکان سفر به این کشور پیش آمد تا با مردم کوبا، زندگی در کوبا و شهرهای آن تا حدودی از نزدیک آشنا شویم. از این رو تصمیم گرفتم هرچند مختصر، برخی از ویژگی های به یادماندنی از مردم و شهر را تحت مقاله یی مختصر تنظیم کنم.

کشور ماشین های ۵۰ ساله

کشور کوبا با حدود ۱۲ میلیون نفر جمعیت در قاره امریکا و یکی از جزایر دریای کارائیب است. پایتخت این کشور هاوانا و دارای ۲ میلیون نفر جمعیت است. فرودگاه بین المللی تا شهر حدود ۲۰ کیلومتر فاصله دارد. فرودگاه نسبتاً کوچک است، اما مسافرانی از اقصی نقاط دنیا خصوصاً از اروپا و کانادا به وفور در آن دیده می شوند. فاصله فرودگاه تا شهر را محورهایی گاه عریض و بلوارمانند و گاه باریک و کم عرض به هم پیوند می دهد. چیزی که در طول راه خصوصاً توجه شهروند ایرانی را به خود جلب می کند فضاهای سبز و باز گسترده است. گستردگی فضا و گونه های گیاهی خاص مناطق نیمه استوایی زیبایی بکر و نایابی را به جلوه درمی آورد که بی اختیار انسان را به خود جلب می کند. گونه هایی با برگ های پهن، با قدهای نه چندان بلند و نه خیلی کوتاه و توسری خورده که حاکی از چشم و دل سیری از آب و هوا و نوری است که فضای متواضعانه یی را به شهر هاوانا بخشیده است.

در راه، بین فرودگاه و شهر ساخت وسازها نسبتاً کم و پراکنده اند. به تدریج که به شهر نزدیک تر می شویم ساختمان ها متراکم تر شده و رفته رفته چهره شهر نمایان می شود. در طول راه عبور و مرور مردم و اتومبیل و وسایط نقلیه محدود است. آنچه تعجب مرا برمی انگیزد این است که نه تنها از ترافیک خبری نیست بلکه حضور ماشین از حد معمول نیز کمتر به چشم می خورد. گاه ماشین سواری از کنارمان رد می شود که همگی را هیجان زده می کند. ماشین های قدیمی مدل ۵۰ سال پیش که اگر در هر کشوری باشد در نمایشگاه های اتومبیل های قدیمی به نمایش گذاشته می شود. کم کم متوجه می شویم که همه اتومبیل های سواری در کوبا همینطورند. بلوارهای عریض و زیبای هاوانا محل جولان ماشین های فورد و کادیلاک ها و شورلت های قدیمی امریکایی است. از سواری های آخرین سیستم در هاوانا خبری نیست. اما همین سواری ها بارها مکانیکی رفته، تعمیر کامل موتور و رنگ شده و مجدداً مورد استفاده قرار می گیرند. اکثر این ماشین ها متعلق به دوران قبل از انقلاب کوبا هستند که با شاد ترین و زیبا ترین رنگ های متالیک در خیابان ها می درخشند و چهره ویژه یی به شهر بخشیده اند که از همان نگاه اول بیننده توریست را غافلگیر می کنند. به تدریج ایستگاه های اتوبوس و صف های کشیده از مردم در انتظار، رفت وآمد بی شتاب مردم و عبور کند وسایط نقلیه تصاویر تازه یی در ذهن می نشاند. گویی همه چیز در جهت کاستن فشار از فضا است. کمی جمعیت، تراکم پایین ساخت وساز، گستردگی فضا، نبود ترافیک و ماشین های قدیمی، سرسبزی محیط، بیکران گشوده دریا در پیش رو و صدای امواجی که به ساحل می خورند، گویی همه دست در دست هم داده اند تا به ما بفهمانند که وارد سرزمینی ویژه شده ایم.

ساختمان های کهنه و زهواردررفته

با نمایان شدن خیابان های اصلی و مرکزی شهر، به تدریج ازدحام و تحرک شهری افزایش می یابد. این بار چشم ها روی ساختمان ها میخکوب می شود. در بخش های مرکزی شهر خیلی از ساختمان ها فرسوده و زهوار دررفته به نظر می رسد. گاه احساس می کنم از شدت کهنگی و فرسودگی ممکن است همین حالا روی هم بریزد. اما انگار اینطور نیست. جالب اینکه درون همین ساختمان های ظاهراً زهوار دررفته است که تقریباً اکثریت مردم شهر ساکن هستند، یعنی تقریباً در تمام این ساختمان ها زندگی با حرارت و شدت زیاد جریان دارد و به ندرت شاهد ساختمان خالی و متروکه هستیم. این امر خصوصاً برای یک بازدیدکننده ایرانی که در زمینه مسکن شاهد پدیده بساز و بفروشی است که هر ساختمان را هر چقدر هم باارزش، بعد از ۳۰ ۲۰ سال با انگ کلنگی تیشه به ریشه اش می زند و یک مجتمع مسکونی با حداکثر تراکم را جای آن می نشاند، بسیار تعجب برانگیز است. دیدن این بافت فرسوده و کهنه که در عین حال نبض زندگی در آن می تپد و صدای خنده و شادی و موسیقی از درون آن بی پروا خود را به کوچه و خیابان می رساند، انسان را نسبت به کلیت زندگی خود و نحوه نگاه کردن به جهان به تأمل وامی دارد. با دیدن خانه ها و ماشین ها، احساس می کنم هاوانا یک شهر نیست، هاوانا موزه یی است زنده به بزرگی یک شهر، به بزرگی یک کشور... تصویری زنده از رنج و درد، مبارزه و پیروزی، صبر و مقاومت و تسلیم ناپذیری. تاریخی است زنده، مصور و گویا از سرنوشت یک ملت... موزه یی که غیر از انسان هایش که از سرشاری زندگی نه تنها چیزی از دیگر کشورها کم ندارند بلکه شاداب تر، متواضع تر، مسالمت جوترند، دیگر ابزار، اشیا و وسایل زندگی اعم از ماشین، خانه، میز و صندلی و... انگار تازه از بایگانی تاریخ بیرون کشیده شده اند.

میوه های کوپنی

هنگام بازدید از شهر به نظر می رسد که فضای شهر بین کاربری های مسکونی، معابر، فضای سبز و خدماتی تقسیم شده است. از کاربری تجاری خبری نیست. در داخل محلات در میان بافت به هم تنیده مسکونی، تک وتوک مغازه های خواربار، قصابی و نانوایی برای رفع نیازهای محلی دیده می شود. از فروشگاه های رنگارنگ، از سوپرمارکت های مملو از اجناس لوکس و تزیینی داخلی و خارجی، از بازارهای پر زرق وبرق و چراغ های رنگی چشمک زن خبری نیست. اجناس مغازه ها محدود و شامل چند قلم کالای مورد نیاز است که احتمالاً با کوپن خریداری می شود. میوه فروشی دیده نمی شود. میوه ها در بازارهای روز و به صورت کوپنی عرضه می شود. گاه به فروشنده دوره گردی برمی خوریم که میوه یی را روی چرخ دستی برای فروش عرضه می کند. زندگی تجملی و تشریفاتی در کوبا معنی ندارد. همه چیز مختصر و در حد رفع نیاز است، گویی کوبایی ها فقط با هسته زندگی سر و کار دارند. از لایه میانی و پوسته یی که روی آن را پوشانده باشد، خبری نیست. تفریحی به عنوان بازار رفتن آنطور که برای ایرانیانی که به دوبی یا کیش می روند نمی توان برای بازدیدکنندگان از کوبا در نظر گرفت. با این حال می توان به بازارهای روز که دو یا سه روز در هفته و در محلات مختلف برپا می شود و اغلب صنایع دستی اعم از زینت آلات، پارچه های سفید چلوار گلدوزی شده، نقاشی هایی که فضای شهرهای کوبا را نشان می دهد و مهمتر از همه مجسمه هایی از مردم کوبایی تراشیده از چوب اشاره کرد.

ریتم کند زندگی

در این بازارها می توان ظرایف هنری کوبایی را به چشم دید که البته در مقابل اجناس لوکس یا صنایع دستی کشورهای صنعتی هنوز خیلی مختصر و بدوی می نماید. در کوبا باید از بکر بودن زندگی تبعیت کرد و از آن لذت برد؛ از شاد زیستن، از روی باز و گشوده مردم که همه جا با موسیقی و رقص پذیرای مهمان ها هستند، از طبیعت زیبای گسترده در پیش رو، کران تا کران سواحل زیبای کارائیب و اقیانوس اطلس، از ریتم نسبتاً کند زندگی، از زندگی که ماشین، اجناس لوکس خرید و فروش، کامپیوتر، سرعت، تکنولوژی و دود آن را آلوده نکرده، از یگانه بودن فضا که مشابه آن را در هیچ کجای دنیا نمی توان یافت، باید لذت برد...

قطعاً اگر کسی به دنبال مقایسه پیشرفت های کوبای پس از انقلاب در عرصه تکنولوژی و صنعت و بهره مندی از امکانات زندگی و آخرین دستاوردهای زندگی مدرن باشد، مأیوس خواهد شد، زیرا اقتصاد و سیاست و فلسفه در کوبا چهره ویژه خود را دارد. کشوری که در هنگام انقلاب از ساختار مسلط اقتصاد کشاورزی برخوردار بود، پس از انقلاب و تحریم از جانب امریکا و دیگر کشورهای متحد آن نیز ساختار اقتصادی را نشان می دهد که همچنان صنعت در آن نقشی بسیار کم (۱۱ درصد) داشته و ساختار کشاورزی نیز قادر به ایجاد آن چنان سطحی از تولید که بتواند درآمد لازم را برای کشور فراهم کند، نیست. کشوری که پس از انقلاب بسیاری از سرمایه های خصوصی را ملی اعلام کرد و امروزه نیز سرمایه خصوصی نقش جدی در اقتصاد کشور ندارد. کشوری که صادرات آن به چند قلم تولیدات محدود کشاورزی و واردات آن نیز عمدتاً محدود به اقلام ضروری مورد نیاز توسط بخش دولتی است. در چنین شرایط خطیر جهانی شدن سرمایه که همه بار گران به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد به دوش دولت است، سیستم سیاسی کوبا تلاش کرده است که درآمد ناچیز و امکانات محدود را به طور نسبتاً عادلانه بین کوبایی ها در شرایط فشارهای شدید فرهنگی، سیاسی، اقتصادی توزیع کند. کشوری که هنوز پس از ۵۰ سال سعی می کند به اتکای مختصر منابع داخلی و با سرسختی رهبری پیرش و با انتخاب استراتژی توسعه توریسم از این گرداب بلعنده که همه را به کام خود فرومی کشد، رهایی یافته و سمبلی از مقاومت و پایداری و استقلال را در برابر چشم جهانیان به نمایش بگذارد. کشوری که هنوز در آن از اقتصاد باز و بازار آزاد و رقابت انحصاری خبری نیست، درهای خود را به روی هر بیننده غیرکوبایی توریست بازگشوده است تا کمبودهای مالی را از طریق درآمدهای توریستی جبران کند و شاید عاقلانه ترین و دوراندیشانه ترین استراتژی است که این کشور پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ و ضرورت پیشبرد یک تنه کشور در دنیای تحت سیطره سرمایه جهانی اتخاذ کرده است. کشوری فاقد پشتوانه های قوی فاقد ارتباطات و مبادلات فعال اقتصادی.

زندگی با کمبود

در چنین شرایطی مردم چگونه زندگی می کنند؟ کمبود یکی از بارز ترین عارضه های چنین شرایطی است. «کمبود» خیلی از وسایل و ضروریات اولیه زندگی.

هنگام قدم زدن در خیابان پیش می آید که زنی تقاضای صابون یا مواد شوینده بکند، یا جوان ترها خودکار، دفتر یا کلاه ها و عینک های آفتابی مارک دار را در ازای سیگار برگ تقاضا می کنند. هستند کسانی که پیشنهاد می کنند که راهنمایی توریست ها را در ازای پاکتی شیر یا وجهی پول کوبایی به عهده بگیرند. با این حال به رغم این همه کمبود، دزدی و کیف ربایی به هیچ وجه دیده نمی شود. این در حالی است که حضور پلیس نیز در شهر بسیار کم و نامحسوس است. گرایش به مهاجرت در بین جوانترها دیده می شود. تب غرب با تمام مظاهرش که امروزه از طریق رسانه ها همچون اپیدمی در سراسر جهان شایع شده است، جوانان کوبایی را نیز بی نصیب نگذاشته است. اما مسن ترها که رنج و سختی دوره های قبل از انقلاب را دیده اند و شرایط کنونی را نیز می بینند و می سنجند، صبورانه تر با شرایط امروز و کمبودها کنار می آیند. مصرف گرایی در فرهنگ کوبا واژه یی گنگ و نامفهوم است. اختلاف درآمد و دستمزد بین حداقل درآمد (۲۵۰ پزو) تا حداکثر درآمد (۱۲۵۰ پزو) حداکثر ۵ برابر است و این هنوز ناچیزتر از آن است که بتواند اختلاف طبقاتی به وجود آورد. اتخاذ استراتژی توریسم کمک کرده است تا حدودی درآمدها خصوصاً اقشاری که با توریست ها سروکار دارند افزایش یابد.

شهرهای قدیمی دست نخورده

کشور کوبا به یمن حفظ و نگهداری بافت تاریخی و جاذبه های طبیعی امروزه در شمار یکی از پربیننده ترین کشورها قرار گرفته است. بافت اغلب شهرهای بزرگ کوبا دست نخورده باقی مانده است. تاریخ تمدن و شهرنشینی در کوبا با ورود اسپانیایی ها از اواخر قرن پانزده و اوایل قرن شانزده آغاز می شود. این دوره از شهرنشینی (قرن ۱۶ تا پایان قرن نوزدهم) بافت تاریخی شهرها را شکل داده است. بافتی که بیشتر متاثر از معماری اروپایی اسپانیایی است با کاخ های حکام، خانه های اربابی بزرگ، کلیساها، بازار، معابر نسبتاً کم عرض و نامنظم با کف سنگ فرش. منازل مسکونی دارای حیاط و فضای سبز درونی. درون بافت، منازل یک یا دو طبقه با سقف های بلند و راهروهای نسبتاً تاریک منازل مردم عادی شهر دوران استعماری را به نمایش می گذارد. با این حال بدنه اغلب منازل با پنجره ها و درهای بلند با فضای بیرون ارتباط می یابد و فضای خانه را برای عابرین به نمایش می گذارد. فاصله فضای خصوصی و عمومی را درها و پنجره های شفاف از هم جدا می کند. در برخی از شهرهای کوچک تر، به اندازه یک ایوان کوچک با دو صندلی راحتی خانه ها از خیابان فاصله گرفته اند تا حتی هنگام استراحت صاحبان خانه با فضای عمومی پیوند داشته باشند.در خانه های دو طبقه پیشروی بالکن ها در فضای عمومی و رخت های آویزان بر بندها تداوم همین گونه حضور را نشان می دهد. زنی در پنجره خانه ظاهر می شود؛ نگاهی، لبخندی و سری تکان می دهیم. حضور یکدیگر را دریافته ایم.

بافت میانی شهر که همزمان با پایان یافتن استعمار اسپانیا و حضور تدریجی امریکاییان است متاثر از معماری مدرن اوایل قرن بیستم است. بلوارهای سرسبز و وسیع، شبکه های شهری شطرنجی و منظم محلات ویلایی مرفه نشین، بناهای مرتفع و شکل گیری محورهای خدماتی و تجاری شهر را شامل می شود. در این بافت شاهد رواق های سرپوشیده در حاشیه محورهای اصلی برای محافظت عابرین پیاده از تابش سوزنده خورشید هستیم. این دو دوره بافت شهری در شهر هاوانا دست نخورده و حفظ شده است و میراث ارزشمندی را برای شهر هاوانا و برخی از دیگر شهرهای کوبا فراهم کرده که امروزه برخی از آنها را در لیست میراث جهانی قرار داده و موضوع مورد علاقه هزاران توریستی است که از شهر دیدن می کنند. با این حال فرسودگی این بافت ها بسیار جدی و کاملاً مشهود است. در حال حاضر بسیاری از ساختمان های باارزش مثل کازینوهای سابق، هتل ها و کاباره ها متعلق به دهه های آخر نیمه اول قرن بیستم بازسازی شده و به عنوان اقامتگاه های توریستی برای سیل گردشگران کوبا مورد استفاده قرار می گیرد.

اما مرحله سوم توسعه شهر مربوط به توسعه های پس از انقلاب است. توسعه شهر خصوصاً پس از انقلاب آرام و کنترل شده است. به لحاظ کنترل توسعه شهر، از پراکنده رویی، شهرهای با ساختار اقتصاد آزاد، حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی در شهرهای کوبا خبری نیست. اگرچه در عین حال نمی توان کمبود غیررسمی مسکن را نادیده گرفت، از نظر رسمی مشکل مسکن در کوبا به شکل حاد و به صورت یک معضل آن طور که در دیگر کشورهای امریکای لاتین مثل برزیل بروز می کند، دیده نمی شود. ویژگی ساخت وسازهای مسکونی این دوره به صورت بلوک های برنامه ریزی شده و ساختمان های چندطبقه است. این بخش از ساخت وسازها بیشتر خشک و کم روحیه هستند و گویی فقط برای رفع تکلیف و وظیفه، رفع مشکل مسکن را به عهده دارند. به همین خاطر بیشتر متحدالشکل و فاقد روحیه و القاء حس زیبایی شناختی است. در حال حاضر دست اندرکاران شهرسازی در کوبا نسبت به این شیوه برخورد خود به وضعیت مسکن پس از انقلاب نقد داشته و فضاهای صمیمانه تر و امکانات بیشتری را در ساخت های جدید رعایت می کنند و تلاش دارند در طرح های جدید به جنبه های روانشناختی و زیباشناختی مسکن توجه بیشتری صورت گیرد. به هرجهت چیزی که حائز اهمیت است و باعث خوشبختی شهروندان هاوانایی است اینکه میراث دار تاریخ زنده یی هستند که هر آن می توانند گوشه یی از آن را ببینند. یک کوبایی وقتی در شهر گردش می کند می تواند تاریخ شهر خود را از آغاز شکل گیری تا به امروز دنبال کند. هر اتفاقی در تاریخ چون سندی گویا و زنده خود را به رخ می کشد. هیچ چیز مخدوش نیست، هیچ چیز گم شده و مفقود نیست. هریک از دوره ها بی آنکه تجاوزی به دوره قبلی بکند در کنار دوره قبلی می نشیند. حفظ همه این بافت شهری شاید اساساً به دلیل عدم توانایی در تغییر، نو شدن و دگرگونی باشد.

وقعیت جغرافیایی ـ نیمکره غربی، نیمکره شمالی (جزء ممالک دریای کارائیب است) 
مساحت ـ ۵۲۴/۱۱۴ کیلومترمربع (در حدود ۰۰۰/۴۵ مایل مربع)
حدود ـ کوبا، جزیره ای است در مغرب دریای کارائیب که با فاصله کمی در شمال آن، شبه جزیره فلوریدا (ایالات متحده آمریکا) واقع شده است. در مغرب کوبا خلیج مکزیکو و در جنوب آن به فاصله نسبتاً زیادی ممالک آمریکای مرکزی قرار دارند و در مشرق آن نیز با فاصله کمی، جزیره هسیپانیولا(جمهوری هائی تی) واقع شده است و در جنوب شرقی آن نیز جمهوری« جامایکا » قرار دارد.
کوههای مهم- سکوتورکوینو « secuturcoyno » ـ سیراماسترا « sierr maestra » 
قله های مهم ـ سکوتورکوینو (با ۲۶۰۰ متر ارتفاع) تورکینا « turquina » ۲۰۳۰ متر ارتفاع، گراندپیدار « grandpiedra » با ۱۰۵۰ متر ارتفاع
مهمترین رودها- سان پدرو ـ و ـ مایوری در نواحی شرقی، ریوساگوآلا « rios guala » در نواحی شمالی، ریوهانابانا « riohanabana » در نواحی جنوبی (همه رودهای کوبا به دریای کارائیب می ریزند)
طول و عرض جغرافیایی ـ کوبا، میان ۲۰ و ۲۴ درجه عرض شمالی و ۲۴ درجه و ۹۴ درجه طول غربی واقع شده است.
آب و هوا ـ جمهوری کوبا دارای آب و هوایی گرم و در عین حال مرطوب است و به همین سبب است که در کوبا هم جنگلهای فراوان مناطق حاره وجود دارد و هم دارای محصولات مخصوص نواحی گرمسیری است.
سایر خصوصیات جغرافیایی ـ حد فاصل میان کوبا و هائی تی (جزیره هیسپانیولا) تنگه ای است که ویندوارد « windward » نام دارد و حد فاصل میان کوبا و شبه جزیره فلوریدا (ایالات متحده آمریکا) نیز تنگه « فلوریدا » نامیده می شود.
در شمال  کوبا،  تعداد بسیاری جزایر  بزرگ  و کوچک وجود دارد که جزایر کوچک، مجمع الجزایر  « سابانا » را تشکیل داده اند ولی جزایر بزرگتر عبارتند از (فراگوسو، سانتاماریا، کوکو «coco» رومانو « romano » گویابا،سابینال) در جنوب شرقی و جنوب غربی کوبا نیز تعدادی جزایر وجود دارد که جزایر جنوب شرقی تشکیل مجمع الجزایر (باغهای ملکه) یا ژاردین دولارینا «jardindelareina»را داده اند.
مهمترین این جزایر عبارتند از (آنکه لتیا، لوگوآس « leguas » سینکوبالاس و مهمترین جزایر متعلق بــه کـــــــــوبا کــــه خود یکی از  ایالات این کشور را تشکیل داده است، ایسلادوپینوس « isladepinos » یا « لاهابانا » نام دارد.
در کوبا، شبه جزایر و خلیج های فراوان نیز وجود دارد، مهمترین خلیج های کوبا عبارتند از نیپ « nipe » (در شمال شرقی) نوویتا « nuevita » گلوریا، ژیگوی « jiguay » پروس « peros » بوئنوس دیستا، سانتاکلارا، کاردناس « cardenas » ماتانزاس (در شمال) گواناها کابی بس « guanahacabibes » در مغرب، انسناداکورنتیس « ensenadacorentes » کورتس  « cortes » (در جنوب غربی) باتابانو، بروآ « broa »کازونس « cazones » کوچینوس « cochinos » سین فوئه گوس « sinfuegos »آناماریا (در جنوب) گواکانایابو « guacanayabo » گوانتانامو « guantanamo » در جنوب شرقی 
و اما مهمترین شبه جزایر کوبا عبارتند از: اوری ین ته « oriente » در مشرق که خود ایالتی است) پیناردل ریو «pinardelrio»در مغرب(که خود ایالتی محسوب می شود) زاپاتا (در جنوب غربی). کوبا را مروارید آنتیل می گویند و بزرگترین جزیره دریای آنتیل محسوب می شود. به سبب رطوبت و گرمای زیاد، در کوبا جنگلهای انبوهی به وجود آمده است.
دماغه کروز « cruz » در مغرب شبه جزیره « اوری ین ته » دماغه ماایسی « maisi » در مشرق آن شبه جزیره، دماغه « پونتاگوردا » در مغرب شبه جزیره « زاپاتا » و دماغه های « کورین ته » و « سانتاکروز » در مغرب شبه جزیره « پیناردل ریو » از مهمترین دماغه های این کشور محسوب می شوند.
 

 

۲- جغرافیای سیاسی:
پایتخت ـ هاوانا (که نام اصلی آن لاهابانا) و در شمال غربی کوبا در ساحل خلیج مکزیکو واقع شده است و در حدود ۲/۲ میلیون نفر جمعیت دارد.
جمعیت ـ ۰۰۰/۲۵۰/۱۱ نفر (بر اساس برآورد سال ۱۹۶۹ میلادی که توسط سازمان ملل متحد به عمل آمده است)
جمعیت نسبی ـ ۷/۹۸ نفر در هر کیلومتر مربع (جمعیت در نواحی غربی، شمال غربی و جنوب غربی بیشتر است)
نوع حکومت ـ جمهوری سوسیالیستی (رئیس جمهوری را هر ۴ سال یکبار آراء مستقیم مردم انتخاب می کند)
قوه مقننه ـ مجلس نمایندگان ملی
نژاد ـ سفید پوست، سیاه پوست (اقلیت دورگه، سرخپوست)
زبان ـ اسپانیائی 
دین و مذهب  ـ مسیحی (پیرو مذهب کاتولیک)
خط ـ لاتین
پرچم ـ دارای سه قسمت آبی و دو قسمت سفید رنگ که به طور افقی یک در میان قرار گرفته اند. در سمت چپ پرچم مثلث قرمز رنگی است که یک ستاره سفید پنج پر درون آنست.
شهرهای مهم ـ کاماگوی « camaguey » هولگوئین « holguin » سان لوئیس، ساریاو، سیگودوآویلا «ciegodeavila» سانتاکلارا، کابالگوآن« cabalguan » کولون، گوئی نس« guines » بژوکال « bejucal » پیناردل ریو « pinardelrio » جووولانوس « jovollanos » سان ژوزه، پلاکه تاس، مورون، ویکتوریادولاس توناس، پدروبتانکورت
بنادر مهم ـ نیگوئه رو « niguero » مانزائیلو، ترینیداد، سی ین توئه گوس « cientuegos » باتابانو، سانترال نیاگارا، بااوتا « bauta » ماریانا، گواناباکوآ « guanabacoa » ماتانزاس، کاردناس، کائی بارین « caibarien » گیبارا، باراکوآ، سانتیاگودوکوبا.
ایالات مهم ـ جمهوری سوسیالیستی کوبا مرکب از ۷ ایالت است که عبارتند از:
۱- اوری ین ته (در مشرق کوبا) که پایتخت آن « سانتیاگودوکوبا » است
۲- کاماگوی (در مغرب اوری ین ته) که پایتخت آن « کاماگوی » است 
۳- لاس ویلاس (در مرکز کوبا) که پایتخت آن « سانتاکلارا » است
۴- ماتانزاس (در شمال لاس ویلاس) که پایتخت آن « ماتانزاس » است 
۵- لاهابانا (در مغرب ماتانزاس) که پایتخت آن « هاوانا »است
۶- پیناردل ریو (در مغرب کوبا) که پایتخت آن « پیناردل ریو » است
۷- جزیره پینوس (در جنوب پیناردل ریو) که پایتخت آن « سانتاباربارا‌‌ » است
عضویت سازمان ملل متحد ـ روز ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ میلادی عضویت یافت.
نامهای دیگر ـ دژ آمریکایی کمونیسم ـ مروارید آنتیل، کشور سیگاربرگ، جوانا ـ گوشواره کارائیب
نام لاتین ـ « cuba »

۳- جغرافیای اقتصادی:
مهمترین محصولات کشاورزی ـ نیشکر، توتون، چوب، آناناس، قهوه، چغندرقند، موز، مرکبات، نارگیل 
مهمترین منابع معدنی ـ آهن، مس، نیکل، کرومیت، منگنز
مهمترین صنایع ـ صنایع استخراجی، سیگارسازی، شکر و قندسازی، شراب سازی، منسوجات، مواد شیمیایی، لوازم الکتریکی
دامپروری ـ به سبب وجود مراتع طبیعی زیاد، پرورش انواع جانوران دامی در کوبا رواج کامل دارد. در نواحی شرقی گوسفند و بز، در نواحی مرکزی خوک و در نواحی غربی گاو  و گوسفند پرورش داده می شود و ماهیگیری نیز همه جا رواج دارد.
واحد پول ـ پزو (برابر با تقریبا ۷۲ ریال به پول ایرانی)
واردات مهم ـ مواد غذائی، دارو، وسایط نقلیه، اسلحه، ماشینهای مختلفه صنعتی 
صادرات مهم ـ چوب، شکر، سیگار، میوه های جنگلی، سنگهای فلزات 
راههای ارتباطی ـ کوبا تا قبل از انقلاب، از هر حیث عقب مانده بود و به این جهت دارای راههای ارتباطی نیز نبود.
بعد از روی کار آمدن رژیم جدید، با استفاده از کار مجانی دهها هزار کارگر و کارمند و دانشجو و ارتشی، راههای بسیاری ساخته شد به طوری که سراسر کوبا با راه آهن بهم متصل است و به نسبت وسعت در شمار ممالک پر راه آهن جهان محسوب می شود.
و علاوه بر راه آهن، همه شهرهای مهم و بنادر مهم کوبا نیز به وسیله راههای شوسه به هم متصل است. کوبا راه آبی داخلی ندارد ولی دریای کارائیب و خلیج مکزیکو و اقیانوس اطلس، عامل عمده ارتباط کوبا با سایر ممالک جهان محسوب می شود. فرودگاه « هاوانا » جزء فرودگاه های درجه اول بین المللی است.
اماکن دیدنی ـمزارع توتون، کارخانه های شکرسازی محلی، جزیره پینوس » سواحل خلیج های جنوب غربی، شهر تاریخی « هاوانا » با کلیساها و موزه ها و گذرگاه های قدیمی آن و قصرهای زیبای شهر کاماگوی. 
کوبا یکی از زیباترین و دیدنی ترین مناطق دریای کارائیب محسوب می شود. 

 

مدل های قدیمی خودروهای آمریکایی متعلق به دوره پیش از انقلاب کوبا، هنوز در خیابان های این کشور رفت و آمد می کنند. برخی از آنها هنوز در وضعیت خوبی اند و بعضی به کمک رنگ و چسب حفظ شده اند ولی به هرحال همه آنها آلوده کننده هستند.

جولیو آلوارس، صاحب یک تعمیرگاه اتوموبیل در هاوانا است. چالش دائمی وی پیدا کردن قطعات اصلی این نوع خودروها در خارج از آمریکاست ولی منابع او رو به اتمام است.

او از آینده و کساد کسب و کارش نگران نیست و می گوید: “به نظر من خودروهای مدرن بسرعت خیابانهای کوبا را پر خواهند کرد اما هنوز جایی برای ماشین های کلاسیک خواهد ماند.” جولیو آوارس به آینده کوبا خوشبین است و می گوید که به تغییرات موجود امید دارد.

اولدزموبیل و شورلت های قدیمی در غرب خریدار زیادی دارد و در کلکسیونها نگه داشته می شود ولی در کوبا نگهداری آنها یک ضرورت است.

گشایش درهای کوبا بروی غرب نه تنها چهره خیابانها که تصویر اقتصادی کشور را نیز عوض خواهد کرد.

اشتفان گروبه، گزارشگر یورونیوز از هاوانا می گوید: “ماشین های رنگارنگ دوره آیزنهاور که یادآور باقی ماندن کوبا در گذشته هستند توریستها را به خود جذب می کند ولی باعث عذاب کوبایی ها است. خیلی ها در اینجا دوست دارند اگر کوبا به قرن بیست و یکم خوشآمد بگوید، دیگر این خودروها را نبینند.”