طبیعت پاکستان چگونه است؟

جاذبه‌های طبیعی پاکستان چیست؟

کشور پاکستان به عنوان بخشی از شبه‌قاره هند در نقطه تلاقی خاورمیانه و آسیا قرار گرفته است. این کشور از غرب با ایران و افغانستان، از شمال با چین، از شمال شرق با منطقه مورد مناقشه جامو و کشمیر، از شرق با هند و از جنوب با دریای عرب هم‌مرز است.

پاکستان طیف گسترده‌ای از مناظر متفاوت از دشت تا بیابان، جنگل تا فلات را در بر می‌گیرد که از نواحی ساحلی اقیانوس هند در جنوب تا رشته‌کوه‌های قراقورورم، هندوکش و هیمالیا در شمال پراکنده‌اند.

تور پاکستان

این کشور دارای همپوشانی میان دو صفحه تکتونیکی هند و اوراسیا است. استان‌های سند و پنجاب در گوشه شمال غربی صفحه هندی قرار دارند و بلوچستان و بیشتر مناطق «خیبر پختونخوا» در محدوده اوراسیا که عمدتاً شامل فلات ایران است، قرار گرفته‌اند.

کشور پاکستان با وسعت 882363 کیلومتر مربع، سی و ششمین کشور در جهان از نظر مساحت به شمار می‌رود. درازای خط ساحلی این کشور 1046 کیلومتر است. پست‌ترین نقطه این کشور کرانه‌های دریای عرب و بلندترین نقطه آن قله «کی ۲» (K2) است. بزرگ‌ترین دریاچه این کشور «منچر» نام دارد و طولانی‌ترین رود آن رود سند است.

مناطق جغرافیایی پاکستان

طبیعت پاکستان که در واقع جغرافیای این کشور را به خود اختصاص می‌دهد اولین چیزی است که می‌تواند مسافران تور پاکستان را شگفت‌زده سازد. تنوع زیبایی‌های طبیعی پاکستان بسیار است و همین مسئله باعث می‌شود این کشور چون یک بهشت گمشده باشد. کشور پاکستان به سه ناحیه جغرافیایی عمده به نام‌های فلات شمالی، جلگه سند و فلات بلوچستان تقسیم می‌شود؛ هرچند برخی جغرافی‌دانان مناطق دیگر را نیز به عنوان مناطق اصلی جغرافیایی این کشور در نظر می‌گیرند. در ادامه با سه منطقه جغرافیایی بسیار مهم و معروف این کشور آشنا می‌شوید:

ارتفاعات شمالی پاکستان

ارتفاعات شمالی شامل بخش‌هایی از رشته‌کوه‌های هندوکش، قراقوروم و هیمالیا می‌شود. در این منطقه قله‌های مشهوری مانند کی۲ (کوه گودوین آستن، با ارتفاع ۸۶۱۱ متر، دومین قله بلند جهان) را می‌توان دید. بیش از نیمی از قله‌های این منطقه بالای ۴۵۰۰ متر ارتفاع دارند و ارتفاع بیش از پنجاه قله به بالای ۶۵۰۰ متر می‌رسد. سفر به این مناطق به دلیل سختی مسیرها و شرایط خطرناک آنها بسیار دشوار است. دولت تلاش دارد تا برخی از مناطق را به مقاصد گردشگری و کوه‌پیمایی تبدیل کند تا زیبایی و خاص بودن آنها پنهان نماند. ارتفاعات شمالی و رشته‌کوه‌های هیمالیا در شرق به دلیل توپوگرافی ناهموار و آب‌وهوای سخت، همواره در طول تاریخ موانع بزرگی برای ورود به پاکستان بوده‌اند.

از جمله جاذبه‌های طبیعی پاکستان که در این منطقه قرار دارند «دره هونزا» در رشته‌کوه‌های قراقوروم است که به عنوان یکی از زیباترین مکان‌های طبیعی پاکستان شناخته می‌شود و دریاچه آن به نام «دریاچه عطاآباد» بسیار معروف است. «دره نیلم» به واسطه جنگل‌های سرسبز و رودخانه‌های کریستالی در استان «گلگت  بلتستان» و «دره سوات» در استان خیبرپختونخوا به دلیل مناظر کوهستانی و آثار تاریخی معروف از دیگر جاهایی هستند که در تور پاکستان باید به دیدنشان رفت. در منطقه شمالی پاکستان دره کاغان، شاندور، دره جهلم (Jhelum)، «کمپ نانگا پاربات» از زیبایی‌های بی‌نظیر طبیعت این منطقه هستند که نباید از دیدنشان گذشت.

کمی پایین‌تر، در جنوب ارتفاعات شمالی و غرب دشت رود سند، رشته‌کوه‌های «سفیدکوه» در امتداد مرز افغانستان و همچنین رشته‌کوه‌های سلیمان و «کیرتهر» (Kirthar) قرار دارند که محدوده غربی استان سند را تعریف می‌کنند و تقریباً به سواحل جنوبی می‌رسند. مناطق جنوبی این کوه‌ها نسبت به شمال بسیار خشک‌تر هستند و به رشته‌کوه‌هایی منشعب می‌شوند که به سمت جنوب غربی در استان بلوچستان امتداد می‌یابند. دره‌هایی که در بخش شمالی - جنوبی بلوچستان و سند قرار گرفته‌اند مهاجرت مردم را به سمت دشت‌های ساحلی مکران و اقیانوس هند محدود کرده‌اند.

جلگه سند در پاکستان

یکی دیگر از بخش‌های جغرافیایی بسیار معروف پاکستان، جلگه سند است که شاید نام آن برای بسیاری از مسافران تور خارجی پاکستان آشنا باشد. رود سند یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های جهان به شمار می‌رود. این رود از جنوب غربی تبت سرچشمه می‌گیرد و حوزه آبریز آن مساحتی نزدیک به یک میلیون کیلومترمربع دارد؛ به‌طوری‌که تمام رودخانه‌های مهم پاکستان همچون رود کابل، جهلم و چناب به آن می‌ریزند. جلگه سند یک جلگه آبرفتی بسیار بزرگ و حاصلخیز به شمار می‌رود که توسط رسوبات سند شکل گرفته و باعث شده تمدن‌های کشاورزی از حدود ۵۰۰۰ سال پیش در این منطقه مشغول زندگی و کار شوند.

بلوچستان در پاکستان

یکی دیگر از بخش‌های بسیار مهم پاکستان بخش  بلوچستان است که در لبه شرقی فلات ایران و در منطقه مرزی بین جنوب غرب آسیا، آسیای جنوبی و آسیای مرکزی قرار دارد. این منطقه مساحتی در حدود ۳۴۷۱۹۰ دارد و به عنوان بزرگ‌ترین ایالت پاکستان از میان ۴ ایالت آن شناخته می‌شود. بلوچستان چیزی در حدود ۴۸ درصد از کل مساحت پاکستان را به خود اختصاص می‌دهد و به دلیل زمین‌های کوهستانی و کمبود آب تراکم جمعیتی کمی دارد.

در شمال شرق بلوچستان کوه‌های سلیمان قرار دارند و گذرگاه بولان در این منطقه یک مسیر طبیعی به افغانستان و شهر قندهار است. بخش زیادی از این استان در جنوب منطقه «کویته» بیابانی و کم‌جمعیت است و شهرها و آبادی‌های کوچک فقط در نزدیکی رودخانه و نهرها قرار گرفته‌اند. بزرگ‌ترین بیابان این منطقه «خاران» نام دارد که بیشتر ناحیه خاران را دربرگرفته است.

آب و هوای پاکستان

یکی از مهم‌ترین نکات پیش از شرکت در هر سفری توجه به آب و هوای مقصد است. پاکستان در منطقه معتدل، بلافاصله بالاتر از مدار رأس‌السرطان قرار دارد. این کشور از آب و هوای گرمسیری تا معتدل برخوردار است، اقلیم سواحل جنوبی آن خشک هستند و تنها در دوره‌هایی باران‌های موسمی را تجربه می‌کنند.

بارش باران در پاکستان از کمتر از ۱۰ اینچ در سال تا بیش از ۱۵۰ اینچ در سال متغیر است و بیشترین بارندگی را ایالت پنجاب به خود اختصاص می‌دهد. آب و هوای مناطق مختلف پاکستان به شکل‌های متفاوتی دیده می‌شود؛ به‌طوری که منطقه ساحلی مجاور دریای عرب آب و هوای گرم را تجربه می‌کند؛ درحالی‌که کوهستان‌های برفی و یخ‌زده شمال کشور در رشته‌کوه قراقوروم و سایر کوه‌های شمال بسیار سرد هستند. این سرما به حدی است که کوهنوردان چیره‌دست تنها چند هفته از سال در ماه‌های می و ژوئن می‌توانند به سمت این کوه‌ها بروند.

پاکستان دارای چهار فصل است. زمستان آن به شکل خشک و خنک از ماه دسامبر تا فوریه ادامه دارد. بهار پاکستان گرم و خشک است که از ماه مارس تا می ادامه می‌یابد و فصل بارانی تابستانی با دوره باران‌های موسمی جنوب غربی از ژوئن تا سپتامبر ادامه دارد. دوره عقب نشینی باران‌های موسمی در اکتبر و نوامبر است؛ هرچند زمان شروع و مدت زمان این فصول در بخش‌های مختلف کشور متفاوت هستند.

زیست‌کره‌های پاکستان

از سال ۲۰۱۶ دو ذخیره‌گاه زیست‌کره «لل سوهانرا» (Lal Suhanra) و «جنگل ارس زیارت» (Ziarat Juniper Forest) به عنوان تنها دو ذخیره‌گاه زیست‌کره در پاکستان معرفی شدند. این دو زیست‌کره به ترتیب در سال‌های ۱۹۷۷ و ۲۰۱۳ توسط یونسکو به تأیید رسیدند. با اینکه اقدامات دیگری برای توسعه دیگر ذخایر در پاکستان انجام شده اما هنوز به تأیید نرسیده‌اند و نیاز به تلاش‌های بیشتر برای افزودن دیگر ذخایر به فهرست یونسکو است.

ذخیره‌گاه لل سوهانرا با مساحت کلی162573 هکتار در صحرای «چولستان» (Cholistan) در ۳۶ کیلومتری شرق «بهوالپور» در پنجاب قرار دارد. این منطقه مسطح و خشک با تپه‌های شنی به ارتفاع ۴ متر و مساحت ۲۴۷۰ هکتار پوشیده شده است. این ذخیره‌گاه دارای اکوسیستم گرم بیابانی تا نیمه‌بیابانی است و دارای آب و هوای فوق خشک است به‌طوری‌که میانگین بارندگی سالانه در آن بین 100 تا 250 میلی‌متر است و آب‌های زیرزمینی آن بسیار شور هستند.

جنگل ارس زیارت با مساحت 111852 هکتار، دومین زخیره‌گاه زیست کره پاکستان نام دارد که بزرگ‌ترین جنگل طبیعی ارس در پاکستان است. این جنگل در رده دوم قدیمی‌ترین نوع این جنگل‌ها پس از نمونه‌ای که در کالیفرنیا وجود دارد، قرار می‌گیرد. اکوسیستم جنگلی این ذخیره‌‌گاه دومین اکوسیستم بزرگ جهان به شمار می‌رود؛ زیرا دارای برخی از قدیمی‌ترین گونه‌های Juniperus excelsa است.

حیات‌وحش پاکستان

در کنار طبیعت بسیار زیبا، پاکستان حیات‌وحش خاصی نیز دارد و بسیاری از علاقه‌مندان به طبیعت می‌توانند در تور خارجی پاکستان بیننده بسیاری از این حیوانات خاص باشند. در کشور پاکستان بیش از 150 گونه پستاندار، 174 گونه خزنده، 730 نوع پرنده و 16 گونه دوزیست زندگی می‌کنند.

در مناطق کوهستانی شمال این کشور می‌توان به حیواناتی مانند یوز آسیایی، پلنگ برفی، مارخور، بز وحشی سیبری و خرس قهوه‌ای هیمالیا اشاره کرد. در  ایندوس و سند نیز گونه‌های مختلفی از جمله گراز وحشی، روباه قرمز و آهو یافت می‌شود.

یکی از حیوانات بسیار خاص پاکستان پلنگ هندی است که در مناطق جنگلی شمال پاکستان زندگی می‌کند و  به دلیل از دست دادن زیستگاه و شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارد. پلنگ برفی از دیگر حیوانات حیات‌وحش پاکستان است که در مناطق کوهستانی شمالی پاکستان مانند گلگت-بلتستان دیده می‌شود و به دلیل شکار برای پوست و کاهش منابع غذایی در معرض خطر است.

حیوان معروف دیگر پاکستان «مارخور» نام دارد که به عنوان سمبل کشور پاکستان نیز شناخته می‌شود و در کوه‌های هیمالیا و قراقوروم زندگی می‌کند.

بز وحشی سیبری از دیگر حیوانات معروف پاکستان است که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند و در معرض تهدیدات طبیعی و انسانی قرار دارد.

از دیگر حیوانات خاص حیات‌وحش پاکستان می‌توان به خرس قهوه‌ای هیمالیا و «سنجاب پرنده پشمی» اشاره کرد که در نواحی خاص پاکستان زندگی می‌کنند. بسیاری از این حیوانات به دلیل شکار و تخریب زیستگاه‌هایشان در حال انقراض هستند و تلاش‌های حفاظتی برای نگهداری از آنها ضروری است.

تنوع گیاهی پاکستان

پاکستان از نظر گیاهی تنوع بالایی دارد که نشان از تنوع اقلیمی آن می‌دهد. گیاهان در بخش‌های مختلف این کشور بسته به شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی دیده می‌شوند و دارای تنوع بالایی هستند. 

تنوع گیاهی ارتفاعات و دره‌های شمالی 
پاکستان در بیشتر مناطق کوهستانی شمالی و شمال غربی دارای جنگل‌های مخروطی است که در ارتفاعات 1000 تا ۴۰۰۰ متری یافت می‌شوند. از جمله مناطق اصلی پوشیده از جنگل‌های مخروطی در استان خیبرپختونخوا مناطقی همچون سوات، دیر بالا، دیر پایین، مانسهره و... هستند. در این مناطق درختان مختلف در ارتفاعات متفاوت رشد می‌کنند و چهره خاص و متنوعی به این منطقه می‌بخشند.  

پوشش گیاهی دشت‌ها و بیابان‌های شرقی
در بیشتر مناطق پنجاب و سند، دشت‌های سند دارای بسیاری از اشکال زمین‌شناسی آبرفتی هستند و از زیستگاه‌های طبیعی مختلفی پشتیبانی می‌کنند. این زیستگاه‌ها شامل جنگل‌های پهن‌برگ خشک و مرطوب گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و همچنین بوته‌زارهای گرمسیری و زریک (بیابان‌های Thal در پنجاب، Tharparkar در سند) و کایر (کاپاریس) می‌شوند.

جنگل‌های کناری رودخانه نیز در نوارهایی باریک در امتداد سواحل رودخانه سند و شعب آن رشد می‌کنند. گونه‌های اصلی درختان در این مناطق شامل «شیشم» و «بابل» است و انواع بوته‌ها همچون نی‌زار و بوته‌های تاماریکس (Tamarax dioica) در آن دیده می‌شود.

مناطق تالاب و ساحلی پاکستان

در جنوب سند، «دلتای رود سند» در غرب و «گریت ران کوچ» در شرق قرار گرفته‌اند. بزرگ‌ترین تالاب آب شور پاکستان دلتای رود سند است که برخلاف بسیاری از دلتاهای رودخانه‌ای دیگر از خاک رس تشکیل شده و بسیار باتلاقی است. گریت ران کوچ در بخش جنوبی صحرای Thar چندان باتلاقی نیست و در آن می‌توان پوشش گیاهی بوته‌ای از درختچه‌های خاردار نسبتاً خشک به همراه علفزارهای باتلاقی را مشاهده کرد.

تور پاکستان با دالاهو

کشور پاکستان یکی از کشورهای ناشناخته جهان است که از قله‌های پوشیده از برف هیمالیا تا دره‌های سرسبز در سوات رؤیایی‌ترین جلوه‌های طبیعت را تقدیم علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی می‌کند.

در این کشور تنوع آب و هوا باعث شده تا طبیعت متفاوتی از شمال تا جنوب آن دیده شود. آشنایی با جغرافیا و طبیعت پاکستان به افرادی توصیه می‌شود که می‌خواهند در تور پاکستان شرکت کنند و به دیدن این زیبایی‌ها بروند. شناخت این جغرافیا کمک می‌کند تا در هنگام سفر با دید بازتری به زیبایی‌های طبیعی این کشور نگریست و توشه خود را از آن پر کرد.

اگر علاقه دارید تا در تور جدید خارجی پاکستان شرکت داشته باشید مشاوران آژانس گردشگری دالاهو می‌توانند اطلاعات لازم را در مورد این تور در اختیار شما قرار دهند.