معرفی آب انبار قزوین، یک اثر تاریخی
آب انبار قزوین، در کنار دیگر بناها از جمله، قنات، یخدان، بادگیر و... یکی از راه‌های گذشتگان برای ذخیره آب بود است. با وجود اینکه قزوین در زمان صفویان پایتخت بوده، اما در دوره‌های بعدی هم مورد توجه قرار گرفت. به همین دلیل است که آثار بسیاری از دوره قاجاریه در این شهر به چشم می‌خورد. یکی از بناهای مهم بازمانده از دوران قاجار، آب انبارهای قزوین و از میان آنها مشهورترین آب انبار قزوین، آب انبار سردار بزرگ است. برای آشنایی با این آب انبار قدیمی قزوین که نمونه‌ای جالب از خلاقیت و معماری گذشتگان برای ذخیره آب است؛ در این مطلب با ما همراه باشید.
بزرگ‌ترین آب انبار قزوین کجاست؟
برای رفتن به این بنای دیدنی قزوین، آب انبار سردار بزرگ، باید به ابتدای محله ری، خیابان راه‌آهن بروید.
بانیان آب انبار قدیمی قزوین
آب انبار سردار بزرگ، سازه‌ای تک گنبدی و نسبتا بزرگ است که در سال ۱۱۹۱ هجری شمسی در قزوین ساخته شد. این آب انبار قدیمی قزوین، توسط دو برادر به نام‌های محمد حسن خان و محمد حسین خان از سردمداران زمان فتحعلی‌شاه احداث شد. این دو برادر از سرداران فتحعلی شاه قاجار در جنگ با روسیه بودند. پس از جنگ، در قزوین بناهایی مانند مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار ساختند.
علت نام گذاری آب انبار سردار بزرگ
آب انبار سردار بزرگ در خیابان راه‌آهن و آب انبار سردار کوچک در خیابان تبریز توسط این دو برادر ساخته شده‌اند. در واقع ساخت آب انبار اول را به برادر بزرگ‌تر نسبت داده و آن را آب انبار سردار بزرگ نامیده‌اند؛ و آب انبار دوم را سردار کوچک، به اسم برادر کوچکتر می‌خوانند.
معماری آب انبار قزوین
اگر بخواهیم معماری این آب انبار قدیمی قزوین را بررسی کنیم، این بنا دارای گنبدی بلند و آجری است که نورگیرهایی روی بدنه آن طراحی شده است. روی این قسمت، گنبد مخروطی کوچکی از کاشی فیروزه‌ای بنا شده است. ارتفاع بلندترین قسمت این سازه تا کف چیزی حدود ۲۸٫۵ متر است. به جز بادگیر مرکزی، چهار روزن مشبک دیگر برای تهویه در گنبد آب انبار طراحی کرده‌اند. در دو سمت ورودی آب انبار سردار بزرگ، با سکو سنگی برای نشستن و استراحت روبرو می‌شوید. راه سنگی نیز روبرویتان خواهد بود که حدودا دارای پنجاه پله است و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین بروید. این راه در نهایت به کانالی مشهور به راه شیر منتهی شده که دارای سقف قوسی شکل است.
اگر در تور قزوین به تماشای این بنای قدیمی رفتید، در ورودی آن با یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه که با آجرکاری و کاشی‌کاری در طرح‌های هندسی مزین شده روبرو می‌شوید. سقف داخلی طاق نمای میانی دارای تزیینات آجرکاری، رسم‌بندی و پا باریک‌های تزیینی است که با کاشی جلوه بیشتری گرفته است.
سیستم آبرسانی آب انبار سردار بزرگ
سیستم آبرسانی آب انبار سردار جالب و مخزنی با حجم بیش از بر سه هزار متر مکعب دارد. مصالح به کار گرفته شده در بنای آب انبار بزرگ، شفته آهک با روکش ساروج با قطری در حدود سه متر است. در مرکز مخزن مربعی شکل آب انبار ستون بزرگی با قطر 4 متر وجود دارد. آب انبار سردار بزرگ 4 گنبد پوشیده دارد که هریک بخارکش کوچکی دارند. بالای گنبد بزرگ این آب انبار قدیمی قزوین هم بادگیر کوچکی قرار دارد. این آب انبار قزوین در سال 1355 با شماره 1337 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مهناز قاضیتهیه و تدوین: تحریریه دالاهو
لطفا در نشر دانسته‌های خود کوشا باشید.
برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب‌سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.
خیر؛ در حال حاضر به عنوان میراث فرهنگی و برای بازدید کاربرد دارد.