در مواجهه با مارها چه کنیم؟

تور ترکینگ

انواع مارها در طبیعت

مار جانوری خزنده، گوشت‌خوار و بدون پا است که در طبیعت بسیار دیده می‌شود. در چرخه غذایی مارها به‌صورت کلی انسان‌ها جایی ندارند. در واقع مارها ترجیح می‌دهند به انسان‌ها حمله نکنند مگر اینکه در شرایط ترس و اضطراب باشند. درصورتی‌که فردی توسط مار غیرسمی گزیده شود خطری او را تهدید نمی‌کند و فقط احتمال عفونت در محل گزش وجود دارد. اگر مار سمی فرد را بگزد این مورد خطر جدی دارد و می‌تواند جان فرد را تهدید کند. در جهان حدود ۷۲۵ گونه مار سمی شناخته شده که از میان آنها ۲۵۰ گونه با یک نیش می‌توانند باعث مرگ انسان شوند.

تفاوت ظاهری مارهای سمی و غیرسمی چیست؟

یکی از نکاتی که در مواجهه با مارها اهمیت دارد شناخت تفاوت‌های ظاهری مارهای سمی و غیرسمی است. در حین تور طبیعت‌گردی و یا تور ترکینگ احتمال بسیاری دارد که افراد با انواع مار مواجه شوند. اینکه افراد بدانند ماری که در برابر آنها ظاهر می‌شود خطرناک است یا جزو مارهای غیرسمی است، بسیار اهمیت دارد. از جمله تفاوت این مارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

چشم‌های انواع مار

اگر در تور طبیعت‌گردی با ماری مواجه شدید که مردمک چشم آن به شکل بیضی (خطی) است و به مردمک چشم گربه شباهت دارد این مار سمی است. مردمک چشم مار غیرسمی گرد و دایره‌ای شکل است. در اینجا یک استثنا وجود دارد و آن مردمک چشم مار مرجانی است که دایره‌ای‌شکل است اما مار سمی محسوب می‌شود.

سر انواع مار

سر مار سمی حالتی مثلثی شکل دارد و یک زاویه با بدن مار می‌سازد؛ درصورتی‌که مار غیرسمی سری به شکل نیمه بیضی دارد. در واقع بدن مار غیرسمی شباهت بسیار زیادی به کرم خاکی دارد. در اینجا یک استثنا باز هم وجود دارد و آن سر مار مرجانی است که مثلثی نیست و جز مارهای سمی است

نحوه مواجهه با مارها در طبیعت

شرکت در تور طبیعت‌گردی و تور ترکینگ نیاز به مهارت دارد که برخی از این مهارت‌ها شامل نحوه انجام این فعالیت‌ها برای دور ماندن از حیوانات خطرناک و همچنین نحوه واکنش پس از مشاهده این حیوانات است. در ادامه با نکاتی آشنا می‌شوید که باید در حین شرکت در این فعالیت‌ها رعایت کنید:
- همواره در حین تور طبیعت‌گردی یا تور ترکینگ یک چوب‌دستی بلند مانند عصا به همراه داشته باشید. داشتن این چوب‌دستی در هنگام راه رفتن کمک می‌کند تا پیش از قدم گذاشتن در نقطه بعدی متوجه حضور یا عدم حضور جانوری شبیه مار در مقابل خود بشوید و یا ضربه چوب‌دستی به زمین، باعث فرار کردن مار شود.
- محکم قدم برداشتن نیز از دیگر اصولی محسوب می‌شود که باید هنگام شرکت در تور ترکینگ و تور طبیعت‌گردی آن را در نظر داشته باشید. محکم قدم برداشتن باعث لرزش زمین می‌شود و مارها را فراری می‌دهد. اگر ماری را دیدید برای دور شدن آن حتماً محکم قدم بردارید.
- اگر در حین تور ترکینگ و تور طبیعت‌گردی ماری را دیدید واکنش ناگهانی و سریع از خود نشان ندهید. دویدن و اقدام به فرار از بدترین کارها است؛ زیرا باعث می‌شود مار احساس خطر کند و اقدام به حمله نماید.
- اگر در هنگام تور طبیعت‌گردی احساس کردید ماری در حال تعقیبتان است به شکل زیگزاگی حرکت کنید. مارها توان اینکه در مدت زمان طولانی شما را تعقیب کنند ندارند و به سادگی خسته می‌شوند و دست از تعقیب برمی‌دارند.
- مارها تنها زمانی که به اندازه کافی یعنی چیزی در حدود ۵۰ سانتی‌متر به فرد نزدیک شده باشند می‌توانند اقدام به حمله و نیش زدن کنند. پس جهت عکاسی و کارهای دیگر فاصله ۲ تا ۳ متری خود را با مار حفظ کنید. همچنین در نظر داشته باشید بسیاری از مارها به اندازه طول بدنشان امکان پریدن دارند و حرکت ناگهانی آنها بسیار سریع است.
- اگر در حین تور طبیعت‌گردی یک مار دیدید احتمال این را باید بدهید که مارهای دیگری نیز در آن حوالی وجود داشته باشند.

نکات پیشگیرانه برای محافظت از فرد در مقابل مارها در طبیعت

جدای از آشنایی با نحوه برخورد با مارها بسیار مهم است که افراد به نکات زیر در هنگام شرکت در تور طبیعت‌گردی یا تور ترکینگ توجه داشته باشند:
- سعی کنید در حین تور طبیعت‌گردی در مناطقی که پوشش گیاهی زیاد و بلندی دارند حرکت نکنید.
- در حین تور ترکینگ و تور طبیعت‌گردی جوراب، کفش مناسب و شلوار ضخیمی به پا کنید.
- اگر کفش و پوتین خود را از پا درآورده‌اید موقع پا کردن حتماً داخل آنها را چک کنید.
- هنگام نشستن بر روی سنگ‌های بزرگ، اطراف آنها را بررسی کنید. اگر سوراخی روی سنگ یا زمین وجود دارد از آنجا دور شوید؛ زیرا احتمال دارد ماری در آنجا لانه کرده باشد.
- در هنگام غروب و پس از تاریک شدن هوا در طبیعت به دنبال هیزم نگردید و یا با چراغ‌قوه و بااحتیاط این کار انجام دهید. بسیاری از مارها در تاریکی در لابه‌لای چوب‌ها و علف‌های خشک و زیر تخته سنگ‌ها استراحت می‌کنند و با این کار ممکن است به جای هیزم ماری را بردارید.
- در آب‌هایی که ممکن است در داخل یا اطراف آنها مار وجود داشته باشد به هیچ عنوان وارد نشوید.
- به دلیل اینکه مارها قادر هستند از درخت یا دیواره‌های خرابه بالا بروند سعی کنید پیش از بالا رفتن از درخت یا دیوار حتماً احتیاط کنید.
- هیچگاه در مکان‌هایی که احتمال وجود مار هست به تنهایی به طبیعت‌گردی نپردازید.
- در حین تور طبیعت‌گردی در نزدیکی توده‌های انبوه اشیا زائد، دسته چوب‌ها و علف‌های انباشته بر روی هم اتراق نکنید و نخوابید.

نحوه نیش زدن مار

مار سمی از دو دندان نیش خود برای نیش زدن استفاده می‌کند و جای نیش او با یک یا دو سوراخ یا زخم کاملاً مشخص است. مارهای غیرسمی دندان‌های متعددی دارند که در دو ردیف هلالی قرار گرفته‌اند و نحوه نیش زدنشان شکل متفاوتی دارد.
حلقه‌های دم مار
حلقه دم مار سمی منفرد است؛ ولی در مارهای غیرسمی به شکل یک ردیف دوتایی در کنار هم دیده می‌شود.

اقدامات اولیه پس از گزش توسط مار

اگر در حین تور طبیعت‌گردی شخصی مورد گزش مار سمی قرار گرفت حتماً نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- در ابتدا مطمئن شوید که مار از محلی که به سر می‌برید دور شده؛ در غیر این صورت مصدوم را بدون حرکت زیاد از آن منطقه دور کنید.
- آرامش و هیجان مصدوم را کنترل کنید؛ زیرا کنترل هیجان می‌تواند احتمال خطر را کاهش دهد.
- محل گزیده شده را پایین‌تر از قلب فرد نگه دارید.
- بالا و پایین محل گزیده شده را با باند گره بزنید. سفتی گره زدگی باید در حدی باشد که یک انگشت از زیر باند عبور کند.
- محل گزش و زخم را با آب و صابون شستشو دهید.
- اگر مجهز به کیت مخصوص مارگزیدگی هستید طبق مراحل کیت اقدام کنید.
- تا زمان رسیدن کمک‌های اورژانسی به مصدوم اجازه حرکت ندهید.
- مشخصات و ابعاد و شکل مار را به خاطر بسپارید تا با پزشک اورژانس در میان بگذارید. اگر مار مرده آن را حتماً نزد خود نگه دارید تا به پزشک اورژانس آن را نشان دهید.
- به هیچ عنوان به فرد مصدوم نوشیدنی و خوراکی ندهید.

سخن آخر

به دلیل اینکه یکی از مهم‌ترین محل‌های زندگی مارها طبیعت است بسیاری از افراد پیش از شرکت در تور ترکینگ یا تور طبیعت‌گردی به این فکر می‌کنند که در مواجهه با مارها چه باید کرد. در جواب این سؤال به شکل کامل توضیح دادیم که افراد چه اقدامات پیشگیرانه‌ای را باید در حین این فعالیت‌ها داشته باشند و چه اقداماتی را درصورتی‌که مورد گزش مار قرار گرفتند انجام دهند. با نکاتی که مطرح شد افراد می‌توانند یک سفر ایمن را در تور طبیعت‌گردی و تور ترکینگ تجربه کنند و صحیح و سلامت به خانه بازگردند.