مصاحبه روزنامه ایران با مدیر عامل دالاهو

همین که اسمش می‌آید، چشم‌هایش را تنگ می‌کند و چنان ابروهایش را در هم می‌کشد که انگار اسم جایی غریبه را شنیده است؟ چند بار با تردید جمله را تکرار می‌کند و آخرسر که مطمئن می‌شود اشتباهی در کار نیست با لحن کاسبکارانه‌ای می‌گوید: «حالا چرا ایلام؟ بفرمایید یک نگاهی به پکیج تورهای حرفه‌ای ما بیندازید. بهترین هتل‌ها و ویلاهای شمال، کیش، اصفهان، یزد، قشم و....» درست مثل کسی که بداند راه به جایی ندارد اما بخواهد از در دیگری وارد شود ولی آخرسر تسلیم می‌شود و اقرار می‌کند برای ایلام نه تنها تور گروهی ندارند که حتی هیچ پکیج مناسبی از رزرو هتل و بلیت هواپیما هم وجود ندارد. یک‌بار دیگر به نقشه جاذبه‌های ایران نگاهی می‌اندازم؛ نقشه‌ای که هست و نقشه‌هایی که می‌توانست باشد. ایلام، شهر تالاب‌های بکر و از آن مهمتر یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشر در تمام این سال‌ها و به دور از هیاهو این سیل مسافر در همان گوشه دنج نقشه ایران در سکوت و تنهایی روزگار می‌گذراند. این ماجرای ساده از تصمیم برای سفر به یک شهر کمتر شناخته شده مرا به فکر نوشتن این گزارش انداخت. سفری که محقق نشد چون به گفته مسئولان آژانس گردشگری آنقدر در بی مسافری مانده است که هیچ اقامتگاه و هتل مناسبی که جوابگوی حجم بالای مسافر باشد را ندارد. نقشه ایران می‌گوید 32 استان ثبت شده وجود دارد که هر کدام با داشتن چندین شهر و با احتساب بخش‌ها و روستاها می‌تواند در طولانی مدت چند سال برای سفر کردن به آنها و گشتن و تماشای جاذبه‌هایش طول بکشد. اما عجیب است که به جز همان چند شهر همیشگی بقیه جاها نه مسافر آنچنان زیادی دارد و نه حتی متأسفانه امکاناتی برای جذب مسافر.

 شهرهایی برای خاک خوردن روی نقشه

چند هفته‌ای بیشتر تا آغاز سال جدید و تعطیلات نوروزی باقی نمانده، اما همین روزها هم به هر آژانس گردشگری که مراجعه می‌کنیم ظرفیت سفر به تمام این چهار پنج شهر همیشگی تکمیل است و در عوض شهرهای دیگر نه خبری است و نه جشنواره‌ای. هر سال بعد از تعطیلات این جور وقت‌ها رسانه‌ها شهرهایی را که بیشترین مسافر را داشته‌اند اعلام می‌کنند؛ شهرهایی که همیشه با کمی‌ اختلاف پشت سر هم هستند. در عوض چه گنجینه‌هایی از جاذبه‌های طبیعی و ناشناخته ایران چشم انتظار آمدن یک مسافر تمام روزهای تعطیلات را خاک می‌خورند.

نوشته‌های گردشگران و توریست‌های خارجی و تجربیات سفرشان از ایران بسیار جالب است و البته آموزنده. نوشته‌هایی که در صدر عکس‌های آنها جاهایی است که شاید به جز مردم بومی‌ مسافران زیاد دیگری آنها را ندیده‌اند. این حکایت معرفی و شناخته شدن جاذبه‌های دیگر هم هست. جاذبه‌هایی که اکثراً به دست مسافران و توریست‌های خارجی کشف می‌شود تا شهروندان کشور.

عجیب است که کمتر خانواده‌ای از ما ایرانی‌ها به خودش این شهامت را می‌دهد یک نقشه یا جی پی اس تهیه کند و راهی جاده شود و دست کم چند شهر یا روستا و نقاط ناشناخته، اما با قدمت و جاذبه را نظاره گر باشد. چه جاذبه‌هایی که در بی خبری ما روزگار می‌گذرانند و مهمتر از‌ آن چه جاذبه‌هایی که با همین شیوه و به کمک آژانس‌های گردشگری مبتکر شناخته شدند و آرام آرام پای امکانات و مسافر هم به آنها باز شد. روستای کویری مصر، شهمیرزاد، کندوان، جواهرده، سلطانیه، ماهنشان، جزیره هنگام، چابهار و.... اینها نمونه‌های موفق جاذبه‌های ناشناخته‌ای بودند که ظرف مدت کوتاهی و فقط و فقط با همت توریست‌های خودجوش و البته کمک محلی‌ها نه تنها شناخته شدند بلکه نام و آوازه شان از مرزهای استان‌های همجوار هم گذشت!

جاده بن بست گردشگری ایران
ما هیچ کار خاصی برای معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته شده‌مان نکرده‌ایم. واقعاً تا زمانی که جایی به خوبی و با تصاویر و کیفیت مناسب معرفی نشود چطور می‌توان پای مسافر و گردشگر را به آنجا باز کرد؟ شهر‌های ناشناخته و کوچک ما هم در همین بی‌تبلیغاتی گرفتار شده‌اند. نه تیزر تبلیغاتی، نه معرفی درست این مقاصد، نه کاهش هزینه‌ها و نه هیچ کار دیگری که بتوان گفت در نهایت این وضعیت را بهبود بخشد، در حالی که خیلی از کشورهای کمتر شناخته شده به صورت حرفه‌ای و با سیاست از شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای به نفع معرفی این جاذبه‌ها بهره گرفته‌اند. ضمن اینکه هر کاری به یک بار تجربه می‌ارزد؛ تجربه‌ای که در اکثر موارد مثبت است و خیلی‌ها را بار دیگر به این تورها علاقه‌مند می‌کند.

«شادفر» هم به این موضوع مهم اشاره می‌کند که ظرف همین چند سال اخیر آمار تورهای ترکیبی یا همان اکوتوریسم که شامل تورهای تاریخی و طبیعت گردی و تفریحی است، افزایش یافته است. او می‌گوید: «آمارهای جهانی نشان می‌دهد این دسته از تورها در تمام جهان 7 درصد افزایش یافته و طبیعی است که در کشور ما هم افزایش یافته است. در واقع مسافران این تورها دو دسته‌اند؛ یا بعد از یک بار تجربه و سفر به شهر‌های کمتر شناخته شده، علاقه‌مند می‌شوند و باز در این تورها شرکت می‌کنند و یا اینکه بیشتر همان سفرهای همیشگی مثل اصفهان و شمال و شیراز با سلیقه‌شان جور درمی‌آید. یکی دیگر از مشکلات بزرگی که در این زمینه وجود دارد این است که اجرای این تورها و سفر به شهر‌های کمتر شناخته شده فقط در تهران وجود دارد و اعتراض بسیاری از هموطنان شهرهای دیگر این است که در آن مناطق چنین تورهایی وجود ندارد. ضمن اینکه الان متأسفانه به دلایل اقتصادی و افزایش قیمت دلار هزینه‌های تمام شده سفر بسیار بالاتر است.»

او تصریح می‌کند:«مثلاً الآن تور جاذبه‌ها و ناشناخته‌های استان‌های لرستان و خوزستان برگزار می‌شود با قیمت یک میلیون و 300 هزار تومان در حالی که تور استانبول 5 شب نهایتاً با یک هتل متوسط با دو میلیون تومان تمام می‌شود. طبیعی است که خیلی‌ها در این وضعیت ترجیح می‌دهند به جای تماشای ناشناخته‌های کشور خودمان  در مناطقی مثل ایلام و لرستان و طبس به استانبول سفر کنند. یعنی قیمت بی‌تأثیر نیست. خیلی‌ها حتی بین سفر به مثلا یکی از شهرهای شمالی یا یک شهر کمتر شناخته شده هم دودوتا چهارتا می‌کنند و با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه می‌رسند که به جای ناشناخته سفر نکنند. در حالی که این یک باور اشتباه است و گذشته از آن طبیعی است برای معرفی یک شهر یا یک جاذبه در وهله اول باید سرمایه‌گذاری و هزینه صورت گیرد. هزینه اقامت، هتل، رفت و‌آمد و پروازها واقعاً گران است به طوری که هر مسافری ترغیب نمی‌شود با این پول به یک شهر دورافتاده داخلی سفر کند.»

با وجود تمام وعده‌ها و کارت‌های سفر و سهمیه بنزین و هر آنچه مسئولان وعده دادند و قرار بود پای مسافران را به این مناطق باز کنند، همچنان بسیاری از شهر‌های بکر و کمتر شناخته شده، بدون مسافر روزگار می‌گذرانند. در صورتی که با راهکارهای جدیدی مثل تخفیف‌های ویژه برای هتل‌ها و بلیت و برگزاری جشنواره‌های مختلف با شرایط جذاب، می‌توان پای مسافران زیادی را به این مناطق باز کرد. طبیعی است زمانی که مسافر پا به این نقاط بگذارد امکانات و مشاغل جدیدی به همراه می‌آورد که در نهایت به توسعه آن منطقه ختم خواهد شد. البته اگر تمام این کارها با نظارت کارشناسان و متخصصان حوزه گردشگری صورت بگیرد می‌توان امیدوار بود که گردشگران بسیاری راهی این مناطق شوند بدون آنکه خسارات یا ضربه‌ای به این مناطق وارد شود.

سنگلاخ مشکلات ناشناخته‌ها
هر چند بخشی از ناشناخته بودن این جاذبه‌ها و نقاط کمتر شناخته شده ریشه در بی‌توجهی خود مسافران دارد، اما نباید مشکلات عمده‌ای را که سر راه سفر به این شهرها و مناطق دورافتاده تر وجود دارد نادیده گرفت؛ مشکلاتی که مزید بر علت می‌شود و رأی مسافران زیادی را برای سفر به این مناطق می‌زند.

«کریم شادفر»، طبیعت‌گرد و کارشناس اکوتوریسم است. او درباره دلایل ناشناخته بودن بسیاری از این جاذبه‌ها در گفت وگو با «ایران 7» می‌گوید: «بعد مسافت هم در بسیاری از این مناطق ناشناخته مهم است. اما به غیر از مسافت  یک موضوع دیگر بحث امنیت است. ذهنیتی بین مردم وجود دارد در خصوص نبودن امنیت کافی در برخی از شهرها. در حالی که این مکان‌های کمتر شناخته شده برای مردم هیچ خطری ندارد.

یک موضوع دیگر هم به زیرساخت بر می‌گردد. در برخی از شهرها زیرساخت مناسبی برای ورود مسافر وجود ندارد. مثلاً شهر طبس که به راستی بر خلاف ناشناخته بودنش جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی دارد، تا چند سال پیش که هیچ اقامتگاهی نداشت. اما بعد از اینکه چند گروه از تورهای گردشگری به آنجا رفت و آمد کردند، دو هتل دیگر در آن احداث شد. یا مثلاً در شهر چابهار دو هتل 4 ستاره احداث شد که اگرچه ظرفیت کمی‌ دارد، اما با این وجود برای اسکان این تعداد مسافر تازه واردی که قرار است برای بار اول مسافر این شهرها باشد کافی است. یا مثلاً در ایلام و بسیاری دیگر از شهرهای مرزی اصلاً هتل یا اقامتگاه مناسب وجود ندارد.»

او در ادامه می‌افزاید: «یک موضوع دیگر هم معرفی مناطق کمتر شناخته شده است. به عنوان مثال ما همین الان هم که به مسافر توضیح می‌دهیم طبس شالیزار دارد، خیلی‌ها باور نمی‌کنند که در دل این کویر می‌توان شالیزار و نخلستان داشت. از سوی دیگر مسئولان نه برنامه‌ریزی دارند و نه کمکی کرده‌اند برای معرفی این جاذبه‌ها و...

شما الآن نگاهی بیندازید به کشورهایی که در همین چند سال اخیر توانسته‌اند گردشگر و توریست‌های زیادی جذب کنند. بسیاری از این کشورها مثل ارمنستان، آذربایجان و... شاید از یک شهر معمولی ایران هم کمتر جاذبه داشته باشند، اما به واسطه تبلیغات رسانه‌ای که انجام داده‌اند هر سال بیش از قبل توریست جلب می‌کنند. الان شما تبلیغ گردشگری کشور ارمنستان را ببینید. چطور هر بیننده‌ای را به رفتن و سفر به  این کشور ترغیب می‌کند، در حالی که شاید واقعاً به اندازه تبلیغی هم که می‌کنند هیچ جاذبه گردشگری ندارند.»
 

منبع: روزنامه ایران 7