سیراف؛ پمپی ایران، ماسوله جنوب

اگر تا امروز سفر برای شما معنایی جز رسیدن به سواحل شمالی کشور نداشته، وقت آن رسیده که با مناطق دیدنی‌تر ایران آشنا شوید. شاید برای شروع هیچ جا مناسب‌تر از خط ساحلی خلیج‌فارس در جنوب کشور نباشد. این مطلب معرفی یک مقصد شناخته‌ شده نیست، بلکه برای شمایی تهیه‌شده که در فرصت باقیمانده برای بازدید از بهشت جنوبی کشور آماده‌اید.

استان بوشهر، سرزمین عجایب و داستان‎ها، خانه مردمان خونگرمی که چشمشان با امواج گره‌خورده، مادر تمدنی کمتر شناخته‌ شده و دیرپاست. نقطه‌به‌نقطه این استان دیدنی است اما پیشنهاد ما برای شروع، بدون شک بندر سیراف است.

بندر سیراف که با توجه به قدمت خود، بارها و بارها دچار تغییر نام شده امروز به نام بندر طاهری نیز شناخته می‎شود. این بندر، جزئی از شهرستان کنگان در 335 کیلومتری جنوب بندر بوشهر است. نام سیراف در زمان ساسانی به یاد بنیان‌گذار آن، ارتشیرآب بوده که در طول زمان به شیراب، سیراب و اکنون به سیراف تبدیل‌ شده است. یکی از جالب‎ترین ویژگی‌های این بندر آن است که در فاصله‌ای کم از دریا و کوه قرارگرفته است به حدی که درجاهایی این فاصله به کمتر از 20 متر می‌رسد. به دلیل همین ویژگی است که سیراف به ماسوله جنوب نیز معروف است.

  این بندر یکی از قدیمی‎ترین قطب‎های تجاری کشور در جنوب بوده است اما متأسفانه به دلیل دو زلزله بزرگی که در این منطقه اتفاق افتاده، از بقایای ساختمان‌های شکوهمند سیراف باستانی اثری به‌جا نمانده است. البته هنوز هم صیادان و مردم محلی قطعات سفالی و چوبی قدیمی از آب می‌گیرند که گواه تاریخ غنی و سرشار منطقه است. ازآنجاکه این بندر نیز مانند پمپی ایتالیا، براثر عارضه‎ای طبیعی به سرنوشتی کمابیش تراژیک مبتلا شده، باستان شناسان سیراف را "پمپی" ایران نیز می‎خوانند.

با جذاب تربن دیدنی‎های سیراف برای یک گردش یک روزه در این بندرآشنا می شوید، بدیهی است اگر قصد اقامت بیش از یک روز در این بندر را داشته باشید فرصت بازدید از مناطق بیشتری را خواهید داشت.

قلعه نصوری

این بنا که دارای قدمتی حدود 200 ساله است به دستور شیخ جبار نصوری ساخته‌ شده، این قلعه بنایی دو اشکوبه است که از جنوب رو به خلیج‌فارس دارد. تزیینات این ساختمان با الهام از دوره باشکوه سیراف در اواسط دوره اسلامی انجام‌ شده است و نمونه نادری از بافت سنتی سیراف است. گچ‌بری و تزیینات گل‌، بوته، مرغ و ستون‌های مارپیچ بازدیدکننده را به یاد بناهای دوره زندیه می‌اندازد.

مسجد جامع سیراف

این مسجد که مانند بسیاری از مساجد جامع دیگر کشور بر روی بقایای یک آتشکده ساسانی ساخته‌ شده است در اوایل قرن سوم هجری قمری به شکل یک مسجد با کاربرد عبادت اسلامی احداث‌ شده است. شباهت‌هایی که بین گچ‌بری‌های این مسجد و مسجد جامع نائین دیده می‌شود قابل‌توجه است.

دره لیر

در فاصله کوتاهی از قلعه، در شمال شهر با گور دخمه‌هایی در دل کوه مواجه می‌شویم که حقیقتاً جزو دیدنی‌ترین مناطق استان به شمار می‌روند. ازآنجاکه سیراف محل سکونت مردم متعددی با دین و آیین‌های مختلف بوده است، حدس زده می‌شود این مکان یک گورستان مختلط برای ادیان مختلف بوده است و شواهدی در دست است که به نشان می‌دهد آیین خاک‌سپاری مسیحی، اسلامی و حتی آیین‌های قدیمی‌تر نظیر زرتشت و مانوی در این گورستان وجود دارد. هرچند به باور برخی باستان شناسان علت اولیه ایجاد این گودال‌ها در دل کوه درواقع ذخیره‌سازی آب باران برای مصارف بعدی بوده است.

دخمه‌های باستانی سیراف

دخمه‌های باستانی در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوه‌های شمالی سیراف قرار دارند، محققان از آن به‌عنوان حوضچه‌های نگهداری و استعمال آب باران و یا به‌عنوان قبور سنگی یاد می‌کنند.

کوه پردیس

درصورتی‌که دیدنی‌های داخل شهر را که شامل قلعه نصوری، مسجد جامع، دره لیر و گور دخمه‌ها و از همه جالب‌تر ساحل زیبای این بندر است را بازدید کردید می‌توانید خود را به کوه پردیس برسانید که در فاصله‌ای حدود 2 ساعتی سیراف واقع‌شده است. گروه‌های زیادی برای پیاده‌روی و کوهنوردی در منطقه حاضر هستند که با اندکی جستجو می‌توانید با همراهی آن‌ها به منطقه بروید. افسانه‌های بسیار زیادی در مورد قله این کوه وجود دارد که خصوصاً در سال‌های گذشته مورد توجه مردم قرار گرفته است، از محل تولد جمشید تا خواص فوق طبیعی که به سنگ و گیاه این کوه نسبت داده می‌شوند، در کنار زیبایی‌های طبیعی و منحصربه‌فرد آن، کوه پردیس را به یکی از جذاب‌ترین نقاط استان بوشهر تبدیل کرده است.

عسل و خرمای منحصربه‌فرد این منطقه در بازارهای محلی و جهانی شهرت دارد. همچنین زیتونی که در این منطقه می‌روید علاوه بر مرغوبیت یکی از عجایب کشاورزی نیز به شمار می‌رود، رویش زیتون در چنین منطقه گرم و خشکی بسیار نادر است. سنگ‌های این منطقه نیز دارای خاصیت مغناطیسی هستند که توسط بازدیدکنندگان تائید می‌شوند. وجود چشمه‌های گوارای آب، دریکی از گرم و خشک‌ترین نقاط جهان، پوشش گیاهی جالب و افسانه‌های جالب، این محوطه را تبدیل به مکانی ایده‌ال برای گشت‌وگذار تبدیل می‌کند. همچنین آتشکده‌ای که بر فراز این کوه قرار دارد و همچنین بقایایی که از دوران شکار و غارنشینی به شکل ظروف و فسیل برجای‌مانده، اهمیت باستان‌شناسی و تاریخی آن را نشان می‌دهد.

در بازگشت از سیراف، از ساخت‌وسازهای نامناسب با بافت تاریخی شهر متأسف خواهید شد، خصوصاً به دلیل نزدیکی بندر به منطقه آزاد عسلویه و مهاجرت از سایر نقاط استان به این منطقه، شکل و شمایل شهر دستخوش تغییرات ناخوشایندی شده است.

به خاطر داشته بسپارید ازآنجاکه سیراف جزو مناطق بسیار گرم و شرجی کشور محسوب می‌شود، سفر به آن در بازه زمانی معینی دلپذیر خواهد بود. این بازه شامل نیمه دوم سال تا اواسط اردیبهشت‌ماه می‌شود.

غذاهای دریایی با ته‌مزه هندی

غذاهای سیراف، مانند دیگر نقاط استان بوشهر بر پایه ماهی و ادویه‌جات تهیه می‌شوند. معروف‌ترین غذای سیراف، دوپیازه میگو است که مشابه آن در شهرهای دیگر بوشهر و استان هرمزگان نیز طبخ می‌شود. این غذا که ماده اولیه و اصلی آن میگوی تفت‌داده با پیاز است با ادویه‌های تند، فلفل دلمه‌ای، سیر و رب گوجه‌فرنگی مزه دار شده و به‌عنوان خوراک با نان خورده می‌شود، البته با توجه به ذائقه افراد می‌توان آن را به‌صورت خورش با برنج نیز صرف کرد. اگر به غذاهای دریایی با ته‌مزه هندی علاقه‌مندید، در سفر به سیراف لذت فراوانی خواهید برد.

منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی