قلعه کرشاهی

قلعه کرشاهی، یا قلعه دزدها، قلعه‌ای است که در شهرستان آران و بیدگل و شمال شهر ابوزیدآباد واقع در جنوب کویر بندریگ، و در نزدیکی ارتفاعات کوه یخ آب در استان اصفهان قرار دارد.

قلعه تدافعی کرشاهی از جهت سازماندهی و انسجام فضایی، یکی از کامل‌ترین و مستحکم‌ترین قلعه‌های محدوده آران و بیدگل و شهرهای اطراف آن محسوب می‌شود.

واژه کرشاهی از کاریزشاهی گرفته شده است. حیاط بزرگ میانی قلعه که در میان آن، انبار حوض بزرگی وجود دارد و اتاق‌های شاه‌نشین زمستانی و تابستانی، انبار، اصطبل‌های طویل و بزرگ و برج‌های ستبر و بلند را جانمایی کرده با ترکیب و در هم‌گسیختگی فضاهای مختلف، طراحی منحصر به فرد این قلعه را به رخ می‌کشاند.

 این قلعه در زمان حمله مغول به عنوان پایگاهی برای مبارزه، به خوبی توانسته در جنگی نابرابر مقابل یورش وحشیانه دشمن مقاومت کند قلعه کرشاهی در دوره‌های مختلف از جمله در زمان حمله مغول بازسازی شده تا جلوی پیشروی دشمن که از راه کویر قصد حمله به نواحی مرکزی ایران را داشته است گرفته شود.

از آن زمان به بعد قلعه کرشاهی بارها مورد استفاده حاکمان و راهزنان و حتی شورشیان قرار گرفته و آخرین بار توسط حسین کاشی، از شورشیان اواخر دوره قاجار بازسازی شده و این قلعه محل تجمع سپاه نایب حسین کاشی بوده است که توسط رضا شاه کشته شد. و هنوز آثار گلوله‌های توپ در نبرد نیروهای دولتی و نیروهای سردار حسین کاشی در این قلعه بر جای مانده است.

مساحت قلعه بیش از ۴۰۰۰ متر مربع است و گفته می‌شود که شالوده آن در زمان قبل از اسلام ساخته شده است.

دور تا دور قلعه را دو ردیف دیواره چینه‌ای بلند و ستبر احاطه کرده که در میان آن خندقی عمیق طراحی شده به طوری که دهنه پنج متری آن بزرگترین سد در برابر هجوم دشمنان به درون قلعه محسوب می‌شده است.

بارزترین ویژگی این قلعه را خاصیت آب‌زایی زمین اطراف و زیر قلعه بیان کرد و گفت: حوض بزرگ میانی قلعه همیشه مرطوب و یا پرآب است که دلیل آن خاصیت زمین و ضخامت کم پوسته زمین با سفره زیرزمینی آن است.

قلعه کرشاهی با توجه به تک بنا بودن در دل کویر و دسترسی به عنصر اصلی حیات یعنی آب و همچنین معماری به طور کامل بومی با استفاده از خاک محیط اطراف و سبک ساختمانی و تدافعی منحصر به فرد و همچنین وضعیت اقلیمی ییلاقی و خنک آن محیطی مناسب برای اسکان گردشگران بوده و شایسته مرمت، حفاظت و همچنین احیای دوباره است.

منبع: فارس