مسجد ایاصوفیه، کلیسایی که حالا مسجد است!

تور استانبول

تاریخچه ایاصوفیه

ایاصوفیه، سازه مهم بیزانسی در استانبول و یکی از بناهای تاریخی بزرگ جهان است که در تور خارجی استانبول همه افراد به دیدن آن می‌روند. این بنا به‌عنوان یک کلیسای مسیحی در قرن ششم پس از میلاد (532–537) تحت مدیریت امپراتور بیزانس یعنی «ژوستینیانوس اول» ساخته شد و در قرن‌های بعدی به مسجد، موزه و دوباره مسجد تبدیل شد. این بنا با مناره‌ها و کتیبه‌های اسلامی و همچنین موزاییک‌های مجلل مسیحی، منعکس کننده تغییرات مذهبی است که در طول قرن‌ها در منطقه رخ داده است. این تنوع تاریخی و تاثیر آن بر این بنا باعث تبدیل این مسجد به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تور استانبول شده است.

ایاصوفیه پس از فتح استانبول به دست «محمد فاتح» به مسجد تبدیل شد. این کاربری تا روی کار آمدن «آتاتورک» حفظ شد تا اینکه او در سال 1935 این مسجد را به عنوان یک موزه افتتاح کرد. پس از سال‌ها و در سال 2020 بود که دوباره کاربری این موزه به مسجد تغییر یافت و همین مسئله باعث شده این مکان را به عنوان موزه، مسجد یا کلیسا بشناسند.

معماری مسجد و موزه ایاصوفیه استانبول

برای مسافران تور استانبول آشنایی با معماری مسجد ایاصوفیه لازم است. این آشنایی کمک می‌کند تا در هنگام بازدید، از جزئیات بخش‌های مختلف اطلاع داشته باشند و به درک بهتری از این مکان برسند.
طرح معماری اولیه این بنا که کلیسا به شمار می‌رفت یک محراب و دو محوطه ورودی داشت. طول کلیسا حدود ۱۰۰ متر و عرض آن ۷۰ متر بود و یک گنبد مرتفع به ارتفاع 55.6 در مرکز ساختمان قرار گرفته بود. پس از پیروزی عثمانی‌ها و تبدیل این کلیسا به مسجد، گنبد، مناره و سایر نمادهای اسلامی به طرح اصلی افزوده شد تا شکل و شمایل یک مسجد را پیدا کند. حال عمق گنبد ایاصوفیه حدود ۱۸ متر و ارتفاع آن چیزی در حدود 56 است.

بخش‌های مختلف مسجد ایاصوفیه
در ادامه با بخش‌های مختلف این بنای مذهبی آشنا می‌شوید:

گنبد ایاصوفیه

یکی از برجسته‌ترین بخش‌های این مسجد برای مسافران تور خارجی استانبول گنبد آن است که یک شکل دایره ۶۰ متری و ارتفاع 55.6 متری دارد. در گذشته در ساخت این گنبد از سنگ، مرمر و آجرهای استفاده شد که مقاومت بالا اما وزن کمی داشتند. زمانی که بر اثر زلزله سقف این مسجد فروریخت، در طی یک بازسازی ابعاد گنبد نسبت به قبل کوچک‌تر شد و برای مقاوم‌سازی روی آجرهای آن سیم‌کشی قرار دادند و ۴۰ پنجره به آن اضافه کردند. امروزه این گنبد با خوشنویسی آیات قرآن نگاه مسافران تور استانبول را مسحور خود می‌کند.
موزاییک‌کاری و کاشی‌کاری ایاصوفیه
یکی دیگر از جاذبه‌های این مسجد برای مسافران تور خارجی استانبول زیبایی موزاییک‌ها و کاشی‌کاری‌های ایاصوفیه است. این موزاییک‌کاری‌ها روایتگر تاریخ عصر خود و داستان‌های مذهبی هستند و همین مسئله به جذابیت آنها اضافه می‌کند. شما در بخشی می‌توانید شمایل حضرت مریم و مسیح و لئوی ششم را ببینید و در بخش دیگر کاشی‌کاری‌هایی که بر رویشان آیت‌الکرسی نوشته شده است.

محراب ایاصوفیه

در بخش جنوب شرقی بنا، مسافران تور استانبول باید به سراغ محراب بروند که نقوشی از خورشید و ستاره بر روی خود دارد. در دو طرف این محراب دو شمعدان قرار گرفته که یادگاری سفر «ابراهیم پاشا» وزیر بزرگ سلطان سلیمان از مجارستان است. بر روی محراب شاخه‌های درهم‌تنیده و برگ‌های کنگر طلاکاری شده نیز دیده می‌شود که زیبایی این محراب را دوچندان می‌کنند.

اتاق سلطان در مسجد ایاصوفیه

در دوران عثمانی یک اتاق به این مسجد اضافه شد تا پادشاهان هنگام مناسبت‌ها و اعیاد مذهبی بتوانند در آن به عبادت مشغول شوند. این اتاق با مرمر و چوب طلا ساخته شده و سقف آن نقوشی از گل‌وگیاه دارد.

جایگاه اذان

این جایگاه نیز در دوره عثمانی به ایاصوفیه اضافه شد و به دلیل اینکه این مسجد بسیار بزرگ است به‌جای یک جایگاه، چهار جایگاه به آن اختصاص دادند.

باب همایون

یکی از بخش‌های جذاب این مسجد برای مسافران تور استانبول «باب همایون» است که یک درب به شمار می‌رود و محل عبور پادشاه بوده است. در گذشته محل عبور پادشاه از مردم عادی متفاوت بود و به همین دلیل این در ۷ متری از جنس چوب بلوط را برای ورود و خروج امپراتور و پادشاه در نظر گرفتند.

درب زیبا

اگر مسافران تور خارجی استانبول بخواهند قدیمی‌ترین درب ایاصوفیه را ببینند باید به سراغ این درب بروند که قدمت آن به قرن دوم میلادی می‌رسد. این درب، در واقع درب یکی از معابد بوده که در سال ۸۳۸ میلادی توسط «امپراتور تئوفیلوس» از آن معبد جدا شده و به ایاصوفیه منتقل گشته است. بعدها این درب به عباراتی همچون «خدا و مسیح به ما کمک می‌کنند» مزین شد.

امفالیون، دایره‌های سحرآمیز

مسافران تور استانبول زمانی که در مسجد هستند بخشی را خواهند دید که با یک نوار قرمز محصور شده است و داخل آن اشکال دایره‌ای قرار گرفته‌اند. این محوطه در دوران امپراتوری رومیان بیشتر استفاده داشته و از آن برای مراسم تاج‌گذاری پادشاه استفاده می‌کردند.

ستون آرزو

یکی از بخش‌های دیگر جذاب مسجد ایاصوفیه برای مسافران تور خارجی استانبول این ستون است که بسیاری اعتقاد دارند شفا می‌دهد. در میانه این ستون یک دایره طلایی‌رنگ به چشم می‌خورد. مسافران تور خارجی استانبول برای آرزو کردن دست خود را داخل آن دایره طلایی‌رنگ می‌گذارند و آرزو می‌کنند. به این ستون، «ستون خیس» هم می‌گویند؛ زیرا زمانی که دست داخل ستون برده می‌شود خیس خواهد شد.

آبخوری‌ها

این مسجد چند آبخوری دارد که قدمت آنها به قرن‌های هفدهم و هجدهم می‌رسد. در میان این آبخوری‌ها، آبخوری سلطنتی نیز دیده می‌شود که سلطان و اشراف‌زادگان از آن استفاده می‌کردند. بر روی این آبخوری‌ها گنبدی نسبتاً بزرگ با طاقچه‌های مقرنس‌کاری قرار گرفته است که با نام «الله» مزین شده است. در بالای هر کدام از آنها آیه‌ای با مضمون «ما همه چیز را از آب آفریدیم» درج شده است. آبخوری‌های دیگر عمومی هستند و سبک معماری آنها مربوط به قرن ۱۷ یا ۱۸ میلادی می‌باشد.

مقبره‌ها

یکی دیگر از بخش‌های جالب برای مسافران تور استانبول مقبره‌های سلاطین عثمانی است. مقبره سلاطینی همچون سلطان سلیم دوم، سلطان مراد سوم، سلطان محمد سوم، سلطان مصطفی اول و سلطان ابراهیم در این مسجد قرار گرفته که هر کدام معماری خاصی دارند. به جز سلاطین عثمانی، خانواده و همسر امپراتور نیز در این بخش از مسجد دفن شده است.

چند نکته مهم در هنگام بازدید از مسجد ایاصوفیه در حین تور استانبول

چه با تور خارجی استانبول به دیدن این مسجد می‌روید و چه به‌تنهایی، در هنگام بازدید از این مسجد به نکات زیر توجه داشته باشید:

پوشش مناسب

ایاصوفیه از بدو ساخت مکان مذهبی محسوب می‌شده و به همین دلیل بازدیدکنندگان برای داخل شدن به آن همواره پوشش مناسبی داشته‌اند. برای بازدید از این مکان بانوان باید لباس یقه‌بسته با آستین و شلوار بلند بپوشند و مردان باید شلوار بلند و تیشرت به تن داشته باشد.

ممنوعیت عکاسی

در ایاصوفیه عکاسی ممنوع است و باید مجوز عکاسی داشته باشید؛ هرچند در برخی از قسمت‌ها این اجازه به شما داده می‌شود. می‌توانید از راهنمای تور در این مورد سؤال کنید.

زمان موردنیاز

مسافران تور استانبول بهتر است زمانی در حدود ۱ تا ۲ ساعت برای بازدید از این مسجد اختصاص دهند تا بتوانند تمام بخش‌های آن را به‌خوبی ببینند.

مکان مسجد

اگر با تور استانبول می‌خواهید به دیدن این مسجد بروید مشکلی برای رفتن نخواهید داشت و توسط راهنما به آنجا برده می‌شوید. درصورتی‌که بخواهید شخصی به مسجد بروید باید با وسیله‌های حمل‌ونقل عمومی خود را به محله سلطان احمد برسانید و سپس با حرکت به سمت میدان ایاصوفیه مسجد را در مقابل خود خواهید دید.

سخن آخر

مسجد ایاصوفیه، کلیسایی که حالا مسجد است! یکی از برجسته‌ترین دیدنی‌های است که باید در تور خارجی استانبول به سراغش بروید. این بنا همچون «برج ایفل» در پاریس یا «پارتنون» در آتن، سمبل شهر استانبول به شمار می‌رود. معنای ایاصوفیه، «خرد مقدس» است که اشاره‌ای به ابعاد مذهبی این بنا دارد. این بنا در قلب شهر قدیمی «قسطنطنیه» قرار گرفته و یکی از مهم‌ترین شگفتی‌های معماری برای مسافران تور استانبول به شمار می‌رود. برای دیدن این بنا کافی است با تور استانبول هم‌سفر شوید و در شگفتی معماری این بنا خود را غرق سازید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد تور خارجی استانبول می‌توانید با مشاوران آژانس گردشگری دالاهو تماس بگیرید.