کویر مرکزی

کویر مرکزی ایران (به نام‌های چاله کویر، دشت کویر و کویر نمک هم شناخته می‌شود) چاله زمین‌شناسى مثلث شکل ناموزون است که ضلع قاعده آن کوه‌هاى طبس تا کوه‌هاى سبزوار در مشرق و دو ضلع آن یکى از ارتفاعات جنوبى البرز شرقی و کوه‌هاى سمنان تا سبزوار در شمال ضلع دیگر ارتفاعات تفرش و کاشان و کوه‌هاى انارک و جندق در جنوب است. در داخل این چاله دو حوضه، یکى مسیله در مغرب، و حوضه دیگر موسوم به دشت کویر در مشرق قرار دارد.

کویر مرکزی نمک در بزرگ‌ترین منطقه بیابانى ایران واقع شده است. طول شرقى-غربى آن حدود ۶۰۰ کیلومتر و عرض آن از شمال به جنوب بین 150 تا 400 کیلومتر، و وسعت آن بین ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر مربع است.

به دلیل وسعت منطقه و تفاوت‌های ساختاری مناطق غربی، شرقی و مرکزی کویر مرکزی ایران، در این مطلب به بررسی قسمت‌های مرکزی از جنوب تا شمال کویر می‌پردازیم. 

حوضه کویر مرکزی از پست‌ترین نقاط فلات داخلى ایران محسوب مى‌شود. در مناطق پست کویر، نمک کوه‌هاى منفردى وجود دارد که جنس آن از کنگلومرا و گرانیت است و احتمالاً بر اثر حرکات تکتونیکى ارتفاع پیدا کرده و چون جنس سختى دارند در مقابل فرسایش مقاومت بیشترى نشان مى‌دهند.

قسمت اعظم مرکز کویر نمک پوشیده از خاکهای رسی نمکی می باشد که در اثر بارشهای پراکنده سطحی بسیار سخت و نامنظم شده اند. در قسمتهای جنوب و مرکزی کویر، پلتفرمهای نمکی (دریاچه های نمک) قابل مشاهده هستند. در زیر این لایه‌های سطحی لجن چربی به رنگ‌های قهوه ای تیره و در مواردی سبز قابل مشاهده است که در اثر جذب حرارت خورشید و فشار لایه های موازی در قسمتهایی از کویر بر روی زمین آمده و خشک شده است که به کویر طبقه شهرت دارند. 

منبع: سایت IranDesert