چشیدن در گرمخانه
کوچه به یک در چوبی قدیمی میرسد، آن هم به دالانی که پلههایش به ورودی حمام باز میشود؛ حمام «خان». حمامی که روزگاری نهچندان دور و تقریبا 200 سال قبل از داخلش صدای حمامی و دلاک، شستوشو و همهمه مشتریها میآمد، این روزها از پشت درهای چوبیاش صدای قاشق و چنگال به گوش میرسد.
رستوران امروز خان، حمامی پررفت و آمد برای مردم 2 قرن قبل شهر یزد بود، جایی که نامش را از نام حاکم وقت یزد «محمدتقی خان بافقی» گرفته. حمام خان که همان زمان به «گرمخانه نور» هم شناخته میشد، تنها بنای این منطقه از شهر نبود که آقای خان دستور ساختش را دادهبود؛ میدان، بازار و مدرسه نیز همدوره حماماند، اما هیچکدام مثل این حمام به زندگی روزمره مردم گره نخوردهبودند.
حمام در سطحی پایینتر از سطح زمین قرار داشت و به همیندلیل، هم آسان به آب سالم و پاک دسترسی پیدا میکرد و هم فضای خنکی داشت که در گرمای امروز تابستانهای یزد خنک است؛ آنقدر خنک که گاهی دمایش به 20 درجه سانتیگراد هم میرسد.
راهروی پلهدار و تاریک دیروز حمام، امروز چراغانی است و پاگردهایش هم تزئینات تازه دارد. پلهها را که بگذرانید، در سمت راست به در کوچکی میرسید که هوا را به فضای داخلی حمام که دیگر چایخانه و رستوران است، میکشاند. این حمام هم مثل حمامهای سنتی دیگر، همه اجزای لازم را دارد از سربینه یا رختکن گرفته تا گرمخانه و خزینه و البته نورگیری که در گنبد تعبیه شده و حمام را در طول روز روشن میکند.
آبی خوشرنگ لاجوردی، هم فضای حمام را آرامتر میکند و هم خوردن غذا را راحتتر. امروز هم که وارد حمام شدید، روی همان سکوهایی مینشینید که زمانی مردم برای خستگی حمام، آنجا مینشستند و یک چای گرم مینوشیدند. به مخدههای ترمهدوز تکیه بدهید و انواع نوشیدنیها و غذاهای سنتی را سفارش بدهید.
9 صبح تا 11شب
رستوران خان صبحانه، ناهار و شام به مشتریهایش سرویس میدهد و هر روز از ساعت 9 صبح تا 11 شب درهایش باز است. برای اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره تلفن 6270366 (0351) تماس بگیرید.
شولی با طعم تاریخ
در غذاخوری سنتی خان میتوانید انواع غذاهای ایرانی و بهخصوص غذاهای سنتی یزدی را با قیمت مناسب امتحان کنید.
از سربینه که وارد فضای اصلی حمام یا گرمخانه شوید، سمت راست یک حوض بزرگ پرآب و یک فواره سنگی است که هوا را خنک میکند. معروفترین غذاهای شهر یزد مثل شولی، قیمه یزدی، دیزی یزدی، کشک بادمجان و آش سنتی را میتوانید در اینجا امتحان کنید.
قیمت غذاهای سنتی یزد در غــذاخوری خــان زیـــاد نـیـسـت. میتوانید شولی را به قیمت 1200، کوفته یزدی 5200، قیمه یزدی 7500، کـشک بـادمجـان 3600، دیزی 6200 و فسنجان را هم با 6500 تومان تهیه کنید. نوشیدنیهای خان هم مثل نوشیدنیهای رستورانهای دیگر است؛ البته در اینجا میتوانید بعد از غذا، چای را همراه با شیرینیهای محلی شهر یزد امتحان کنید.
یک غذاخوری دنج
حمام عمومی خان از همان زمان که خانه ها صاحب یک حمام شدند، از رونق افتاد و کم کم متروکه شد. اما رسم بازسازی بناهای قدیمی و تغییر کاربری آنها در شهر یزد با استقبال روبه رو شد و حمام خان هم جای تازه ای شد. این حمام حالا یکی از معروف ترین غذاخوری های یزد است که مسافران معمولا به آنجا سر می زنند و طعم غذاهای سنتی اش را می چشند
همسایه مسگرها
حمام خان که امروز دیگر برای خودش یک غذاخوری سنتی شده، در بافت تاریخی یزد قرار دارد. حمام در نزدیکی میدان خان و در پشت بازار مسگرها قرار دارد. میتوانید در تقاطع جنوبی خیابان امام(ره) که شاهراه اصلی بافت تاریخی است، وارد بازار سرپوشیده مسگرها شوید و بعد از آنکه بازار و صدای چکش مسگرهایش را پشت سر گذاشتید، وارد میدان خان شوید. در انتهای میدان، کوچهای قرار دارد که حمام خان در سمت چپش قرار گرفته. اگر هم از سمت خیابان قیام وارد شوید، باید سراغ مسجد ملااسماعیل را بگیرید، حمام نزدیک مسجد قرار دارد.
به نقل از همشهری سرزمین من/شماره 12/سمیه گلابگیریان /عکس: حمید نجفی