رقابت برای ثبت «آش پلو» در یونسکو

رسانه‌های ازبکستان، تاشکند رسماً از سازمان علمی فرهنگی سازمان ملل «یونسکو »تقاضا کرده است تا آش پلو را به عنوان غذای ملی ازبکستان در فهرست میراث فرهنگی و غیرمادی این سازمان ثبت کند.

ازبکستان درخواست رسمی‌اش در مورد آش پلو را بهار امسال تحت عنوان پلو: فرهنگ و سنت‌ها ارائه کرده و در تهیه اسناد لازم، مرکز علمی و هنرهای فولکلوری وزارت فرهنگ و ورزش ازبکستان، نمایندگان اتحادیه آشپزان این کشور و مرکز بین‌المللی صنعت طباخی ازبکی نیز همکاری کرده‌اند. سامانه 12news نوشت که ازبکستان درخواستش برای ثبت آش پلو را ماه مارس (یک ماه زودتر از تاجیکستان) به یونسکو در پاریس ارائه کرده است. 

گفته می‌شود که تاشکند آش پلو را نه فقط به عنوان غذای ملی ازبک‌ها بلکه به عنوان پدیده نادر اجتماعی و فرهنگی ملت‌های آسیای مرکزی به یونسکو پیشنهاد کرده است. بر پایه این گزارش، وزارت فرهنگ تاجیکستان نیز ماه آوریل اعلام کرد که آش پلو را به یونسکو برای ثبت در بخش «طعام‌های سنتی و ملی» پیشنهاد کرده است.

دلشاد رحیمی فرهنگ شناس تاجیک و رهبر گروه کاری تهیه اسناد برای پیشنهاد  آش پلو در فهرست یونسکو در گفت‌وگو با رسانه‌های تاجیکستان گفت که آش پلو نه به عنوان یک طعام معمولی بلکه به عنوان یک غذای متحد کننده مردم پیشنهاد داده شده است. 

وی تصریح کرد: صحبت درباره فرهنگ تهیه و ویژگی‌های این خوراک یعنی آش پلو است که سبب ایجاد وحدت میان تاجیک‌ها می‌شود و مردم را گرد «دسترخان» جمع می‌کند. 

در تاجیکستان و آسیای مرکزی دسترخان به فضای سنتی اطلاق می‌شود که در آن غذا خورده می‌شود. این نام ممکن است از سفره‌ای که بر روی زمین، یا روی میز پهن می‌شود و به‌عنوان یک سطح بهداشتی برای غذا خوردن استفاده می‌شود، گرفته شده باشد. بر پایه یک پژوهش دانشمندان آکادمی علوم تاجیکستان، در این کشور تا 300 نوع آش پلو موجود است ولی در اسناد ارائه شده به یونسکو تقریباً به 10 نمونه آش از جمله «آش بیدان»، «آش گوشت مرغ»، «پلو تاکی»، «آش دیوزر»، «آش کینج» و آش «یک‌به‌یک» اشاره شده است.

انواع پلو نه فقط در تاجیکستان بلکه در کشورهای دیگر منطقه از جمله ازبکستان و افغانستان هم معروف است. این کشورها نیز برای ثبت پلو به‌عنوان غذای ملی به یونسکو مراجعه کرده‌اند.

در ازبکستان پلوهای «بخارایی»، «سمرقندی»، «فرغانگی»، «قشقدریایی» و «خوارزمی» معروف‌اند. درخواست همزمان دو کشور تاجیکستان و ازبکستان برای معرفی آش پلو در فهرست میراث معنوی یونسکو شانس این طعام را برای وارد شدن در فهرست یونسکو بیش‌تر می‌کند. هرچند بررسی این پیشنهاد منجر به بحث دو طرف بر سر این که «آش پلو مال کدام ملت است»، شده است.

آش پلو نوعی پلو است که برخلاف اسمش هیچ شباهتی به آش ندارد و مواد اصلی تشکیل دهنده آن، برنج، گوشت، هویج، سبزی، غلات و حبوبات است که عمدتاً با برنج محلی و به صورت کته پخته می‌شود. به گفته تاجیک‌ها، «آش پلو» پای ثابت غذاخوری‌ها و رستوران‌های تاجیکستان است و تاکنون هیچ یک از غذاهای متنوع فرنگی و شرقی نتوانسته است جای این طعام را بگیرد و تاجیک‌ها بیش از همه آن را به‌عنوان طعام ملی خود می‌شناسند. راز محبوبیت «آش پلو» که سالیان دراز ماندگاری خود را در بین تاجیکان حفظ کرده اعتقاد خاصی است که مردم این سرزمین به تاثیرآن در طول عمر انسان دارند.

بر اساس تحقیقات دانشگاه ملی تاجیکستان، ابوعلی سینا معتقد بود غذاهایی که برنج در آن استفاده شده عمر انسان را دراز می‌کند و از این روست که تاجیکان از دوران قدیم «آش پلو» را زیاد مصرف می‌کنند.

میهمان‌داری در بین تاجیکان زمانی است که حتماً برای میهمان آش پلو درست کنند در غیر این صورت رسم میزبانی کامل به جا آورده نشده است.

به گفته پژوهشگران و سرآشپزان تاجیک آش پلو طعم لذیذی دارد و بسیار خوش‌خوراک است به‌طوری که هر شخصی با هر ذائقه‌ای این غذا را دوست دارد از این رو غذای اصلی جشن‌ها و مراسم مهم است. از نظر ویتامین‌های تشکیل دهنده «آش پلو» به قهرمان غذاهای تاجیکی معروف است چون بیشتر ویتامین‌های مورد نیاز بدن به مقدار زیاد در مواد تشکیل دهنده این طعام وجود دارد.

در حال حاضر در تاجیکستان 66 نوع «آش پلو» طبخ می‌شود. هر ظرف آش پلو در رستوران‌های تاجیکستان به قیمت 15 تا 20 سامانی (حدود 13 هزار تومان ایران) به مشتریان عرضه می‌شود.

به هر حال باید منتظر ماند و دید که سازمان ملل سرانجام این خوراک خوشمزه را به عنوان غذای ملی کدام کشور - تاجیکستان یا ازبکستان - در فهرست میراث غیرمادی بشری ثبت خواهد کرد.

منبع: ایرنا