استان ایلام را بیشتر بشناسیم

تورهای داخلی

تاریخچه

این استان از استان‌های کمابیش جنگلی ایران است. پیش از دوره رضاشاه، به این ناحیه لرستان پشت‌کوه می‌گفتند؛ اما در شهریور ۱۳۱۴ ه. ش. در زمان پادشاهی رضاشاه به‌ موجب تصویب‌نامه هیئت‌ وزیران و به‌ منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام روستای حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت و این روستا به‌ عنوان شهر و مرکز استانی به نام ایلام انتخاب شد. منطقه تمدن باستانی عیلام در استان‌های فارس و خوزستان امروزی تمرکز داشت اما ظاهراً تصمیم دوران رضاشاه برای نام‌گذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی بخشی از ناحیه عیلام باستان بوده است.

طبیعت

استان ایلام یکی از استان‌های نیمه مرطوب کوهستانی ایران است که وسعت و عظمت ارتفاعات آن هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. هرکدام از این کوه‌ها، جاذبه‌ها زیبایی‌های خاص طبیعی خود را به همراه دارد و منطقه ایلام، به‌ غیر از نواحی جنوب غربی آن، مشتمل بر کوهستان‌های بسیار رفیع و درهم‌تنیده‌ای است که از چین‌خوردگی‌های متعدد و موازی تشکیل‌ شده است. وسعت این کوهستان‌ها در شرق و شمال شرق ایلام چنان بزرگ است که مجالی به ایجاد دشت‌های میان کوهی نداده است. این رشته‌کوه‌ها عموماً از شمال غربی به‌ سوی جنوب شرقی امتداد یافته‌اند.

کوه‌ها

1. سلسله ارتفاعات کبیر کوه
2. ارتفاعات دینار کوه، اناران، سیاه کوه
3. رشته‌کوه‌های کم‌ارتفاع مرزی غرب پشتکوه مشرف بر دشت‌های بین‌النهرین
4. ارتفاعات مانشت کوه و رنو مسلط بر دشت ایوان

پوشش گیاهی ایلام

ایلام به‌ واسطه قرار گرفتن در دامنه‌های غربی رشته‌کوه زاگرس از لحاظ پوشش گیاهی، تحت تأثیر آب‌وهوای منطقه و میزان ریزش‌های جوی قرار دارد و بدین سبب در مناطق کوهستانی و ارتفاعات شمال، شمال غربی، شمال شرقی و نواحی کبیر کوه پوشش گیاهی مناسبی دارد. این جنگل‌ها عمدتاً جزو جنگل‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک رشته‌کوه زاگرس هستند. وسعت جنگل‌های ایلام حدود ۵۰۰ هزار هکتار برآورد می‌شود. این جنگل‌ها از گونه‌های مختلف شامل درختان بلوط - که بیشترین پوشش گیاهی را در استان تشکیل می‌دهد، بنه یا پسته کوهی، انجیر کوهی، گیلاس وحشی [بِلالیوک]، زالزالک و... تشکیل‌ شده است. جنگل‌ها و مراتع استان به دلیل جلوگیری از فرسایش، جذب رطوبت، تأمین نیازهای سوختی، ایجاد تعادل در طبیعت، ایجاد مکانی مناسب برای تعادل وحوش و نیز استفاده‌های دارویی، صنعتی و خوراکی و مسائل زیست‌محیطی استعداد فراوانی دارند.

گروه‌های قومی

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و بر اساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظرسنجی نمونه‌گیری شد در استان ایلام به‌قرار زیر بود: ۸۶ کرد (۸۸٫۳٪ مرد، ۸۴٫۲٪ زن)، ۱۰٫۷ لر (۱۰٪ مرد، ۱۲٫۳٪ زن)، ۱٫۷ سایر و ۱٫۷ بدون جواب بودند. 

زبان

زبان رایج ساکنین استان ایلام کردی است. طوایف و ایلات مختلف در تمامی شهرستان‌های استان با اندکی تفاوت در ادای الفاظ و کلمات به این زبان تکلم می‌کنند. لهجه کردی رایج در استان ایلام کردی ایلامی است و دومین لهجه رایج استان را لری و لکی تشکیل می‌دهند. این اقوام در حوزه جنوبی و شرقی ساکن‌اند. عرب‌ها نیز در شهرستان‌های جنوبی سکونت دارند.

زبان‌های کردی، لری و عربی در استان ایلام رایج است. کسانی که به زبان کردی سخن می‌گویند در شهرهای ایوان (کردی کلهری)، شیروان و چرداول، ایلام، مهران و تعدادی در آبدانان و دهلران زندگی می‌کنند. کسانی که در استان ایلام با زبان لری صحبت می‌کنند در شهرهای دهلران و آبدانان سکونت دارند. در شهرهای دهلران، و به خصوص در موسیان، عده‌ای به زبان عربی صحبت می‌کنند که گروه اقلیت زبانی استان را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد ایلام

ایلام نفت‌خیز و چهار درصد نفت کشور را داراست این استان منابع گاز بسیاری هم دارد، به‌ طوری‌ که پانزده درصد منابع گازی کل کشور در این استان قرار دارد و پالایشگاه گاز هم دارد. با این‌ وجود، شمار بیکاران در ایلام زیاد و این استان محروم‌ترین استان کشور است. پتروشیمی ایلام با گذشت ۱۲ سال هنوز به فاز بهره‌برداری نرسیده. با وجود اینکه استان ایلام ۱۵ درصد از منابع گاز کشور را دارد، این استان طی ۵ سال اخیر از نعمت گاز شهری برخوردار شده است. در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، هفت شهرک صنعتی در استان ایلام فعال بود. بیش از ۴۵۰ واحد تولیدی و صنعتی مختلف در این شهرک‌ها فعال و دایر است؛ اما این آمار متأسفانه تا امروز رو به افول نهاده است.

گردشگری

از نقاط دیدنی استان ایلام می‌توان به دریاچه‌های دوقلوی بسیار زیبای آبدانان، قلعه تاریخی پشت قلعه آبدانان (دوره ساسانیان)، انبارهای هزاردر آبدانان (دوره ساسانیان)، آتشکده سیاهگل (دوره ساسانیان) و طاق شیرین و فرهاد در ایوانغرب، تنگ رازیانه، میان تنگ (مانشت)، شهر باستانی ماداکتو در درهشهر، آتشکده چهار تاقی دره‌شهر، دره ارغوان در شمال شهر ایلام، دریاچه سد ایلام (چم گردلان) و چشمه‌های آب گرم دهلران-منطقه توریستی سرابکلان، آتشکده موشکان، قلعه سام و امام زاده پیر حسین و طاق رستم واقع در روستای زیبای زنجیره علیا، تنگه شمشه هلسم و شهر تاریخی گم گم در شیروان چرداول اشاره کرد.