محوطه‌های باستانی در پاکستان

جاذبه‌های تاریخی در پاکستان

پاکستان کشور عجیبی به شمار می‌رود؛ این کشور اگرچه چندان در میان مقاصد اولیه مسافران دیده نمی‌شود اما یکی از بهترین مکان‌ها برای افراد اهل تاریخ، باستان‌شناسی و معماری باستانی است. در این کشور نشانه‌های تمدن‌های باستانی از جمله معماری هاراپا، آثار بودایی و معماری هندو در امتداد مسیر جاده ابریشم وجود دارد و از تمدن باستانی دره سند تا عظمت معماری مغول در آن دیده می‌شود. از جمله محوطه‌های باستانی در پاکستان که این کشور را در میان کشورهای آسیایی خاص می‌کند موارد زیر هستند:

تور پاکستان

موهنجو-دارو: گهواره تمدنی اسرارآمیز

Mohenjo-daro

یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی که بخش مهمی از سفر اکتشافی با تور پاکستان را به خود اختصاص می‌دهد موهنجو -دارو نام دارد. موهنجو-دارو، به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و یکی از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی قرن بیستم محسوب می‌شود. این شهر باستانی که در استان سند واقع شده در منطقه «لارکانه» و در ساحل راست رود سند قرار گرفته است. قدمت این شهر که به تمدن دره سند متعلق است به حدود ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد. این شهر ۵۰۰۰ساله که به یکی از بزرگ‌ترین سکونت‌گاه‌های جنوب آسیا تبدیل شده بود در اوایل هزاره‌ سوم پیش از میلاد شکل گرفت. نخستین بار این شهر در سال  ۱۹۲۲ کشف شد و در دهه‌ ۱۹۳۰ کاوش‌های گسترده‌تری بر روی ویرانه‌های آن آغاز گشت.

آنچه از این شهر قدیمی به‌جای‌مانده دریچه‌ای به اوج تمدن دره سند می‌گشاید. طراحی شهری منظم، سیستم‌های پیشرفته‌ فاضلاب و ساختار اسرارآمیز «حمام بزرگ» گواهی بر سطح بالای تمدن این جامعه‌ کهن می‌دهند. همچنین معماری برجسته، آثار کشف‌شده مانند مُهرهای پیچیده و سفالینه‌ها، تصویری از زندگی روزمره، تجارت و جنبه‌های فرهنگی ساکنان این شهر باستانی را ارائه می‌کنند.

هاراپا: یک واحه شهری کشف‌شده

Harappa

هاراپا یکی از مشهورترین محوطه‌های باستان‌شناسی پاکستان است که در ۲۴ کیلومتری غرب شهر «ساهیوال» در ایالت پنجاب قرار دارد. این منطقه در کنار موهنجو-دارو به عنوان کهن‌ترین تمدن‌های دره سند شناخته می‌شوند. هاراپا از جایگاه ویژه‌ای در میان تمام تمدن‌های باستانی برخوردار است. از آنجایی که ساکنان این منطقه نسبت به دیگر تمدن‌ها، متمدن‌تر بودند و پیش از بسیاری دیگر تلاش برای خواندن و نوشتن را آغاز کردند هاراپا را متفاوت از دیگر تمدن‌ها می‌دانند.

محوطه باستان‌شناسی هاراپا شهری به‌دقت سازمان‌یافته را آشکار می‌کند که شامل انبارهای غلات، بازارها و مناطق مسکونی بوده است. در این منطقه مجسمه‌ برنزی «دختر رقاص» کشف شده که نمونه‌ای بی‌نظیر از هنر این تمدن کهن به شمار می‌رود و مهارت هنری ساکنان آن را به نمایش می‌گذارد. همچنین مهرهای حکاکی شده پیچیده‌ همچون یک «سنگ روزتا» که در هاراپا یافت شده‌اند همانند یک کلید برای رمزگشایی زبان ناشناخته این تمدن عمل می‌کنند و بینشی ارزشمند درباره‌ نظام‌های اداری و اقتصادی هاراپا ارائه می‌دهند.

تکسیلا: تلاقی فرهنگ‌ها و اندیشه‌ها

Taxila

تکسیلا که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده در ناحیه‌ «راولپندی» و در نزدیکی اسلام‌آباد قرار دارد و قدمت آن به دوران «گندهارا» (Gandhara) بازمی‌گردد. با ورود به این شهر تاریخی تأثیرات تمدن‌های یونانی، فارسی و هندی دیده می‌شود. در دوران تمدن گندهارا، تکسیلا را به عنوان یک مرکز مهم آموزشی و تجاری می‌شناختند که با قرار گرفتن در جاده ابریشم نقشی کلیدی در تبادل دانش، فرهنگ و تجارت ایفا می‌کرد.

استوپای دارماراجیکا، موزه‌ تکسیلا و بقایای صومعه‌های بودایی، داستان تأثیرات فرهنگی متنوع این شهر را روایت می‌کنند. هنر گندهارا که در این منطقه یافت شده، گواهی بر تلفیق سنت‌های هنری یونانی و هندی می‌دهد و زبانی بصری منحصربه‌فردی را پدید آورده که همچنان بخش جدایی‌ناپذیری از میراث هنری این منطقه محسوب می‌شود. ویرانه‌های صومعه‌ها، استوپاها و مؤسسات آموزشی کهن، از جمله دانشگاه مشهور تکسیلا، تصویری روشن از گذشته باشکوه این منطقه ارائه می‌کنند.

قلعه‌ی لاهور و مسجد بادشاهی: شکوه و جلال مغول‌ها

Lahore Fort and Badshahi Mosque

برای ورود به عصر مغول در پاکستان باید به لاهور رفت که با قلعه لاهور و مسجد بادشاهی مزین شده است. قلعه لاهور که در دوران سلطنت «اکبرشاه» بنا شده نمونه‌ای برجسته از معماری شکوهمند مغولی به شمار می‌رود. این قلعه در شمال غربی شهر قرار دارد و امروزه بخشی از پارک بزرگ اقبال محسوب می‌شود. درون این قلعه «شیش محل» یا کاخ آینه‌ها، با تزیینات خیره‌کننده‌اش، مهارت بی‌نظیر صنعتگران و زندگی پر زرق‌وبرق حاکمان مغول را به نمایش می‌گذارد. در کنار این قلعه، مسجد باشکوه بادشاهی قرار دارد که با تقارن بی‌نقص و عظمت خیره‌کننده‌اش، یکی از بزرگ‌ترین مساجد جهان به شمار می‌رود. این بنا با کاشی‌کاری‌های پیچیده و مناره‌های بلند خود نمونه‌ای برجسته از معماری اسلامی محسوب می‌شود.

باغ‌های مغولی که آنها را با نام «باغ‌های شالیمار» نیز می‌شناسند در کنار این بناها از دیگر دیدنی‌های این منطقه هستند. این باغ‌ها با طراحی هندسی دقیق و فضای سرسبز دل‌انگیزشان مکانی آرامش‌بخش را برای اندکی استراحت به مسافران هدیه می‌دهند. این باغ‌ها در سال ۱۶۴۲ میلادی به دستور «شاه جهان» ساخته شدند و با مساحتی بالغ بر ۱۶ هکتار یکی از شاهکارهای باغ‌سازی مغولی به شمار می‌روند. طراحی این باغ‌ها از معماری ایرانی و اسلامی الهام گرفته و با فواره‌های آبشارگونه و درختان سرسبز، چشم‌اندازی مسحورکننده را ایجاد کرده‌اند.

گورستان مکلی: سمفونی سکوت و هنر

Makli Necropolis

یکی دیگر از محوطه‌های تاریخی پاکستان گورستان مکلی در ایالت سند است. این گورستان یکی از میراث‌های جهانی یونسکو و بزرگ‌ترین گورستان جهان به شمار می‌رود که حدود ۵۰۰ هزار قبر و مقبره را در خود جای داده و قدمتی ۴۰۰ ساله دارد.

این آرامستان وسیع، با مقبره‌ها، آرامگاه‌ها و سنگ قبرهای حکاکی شده بی‌نظیر، نمایش‌دهنده جلوه‌ای از هنر تدفینی است. هنر معماری مکلی، ترکیبی از سبک‌های اسلامی و پیشااسلامی را منعکس می‌کند و نمایی منحصربه‌فرد از هم‌آمیزی فرهنگی را که معرف این منطقه است، ارائه می‌دهد. تنوع معماری در این گورستان، از ساختارهای باشکوه متعلق به فرمانروایان تا سادگی آرامگاه‌های صوفیان، تصویری زنده از بافت دینی و فرهنگی متنوع سند در دوره‌ میانه ترسیم می‌کند.

قلعه روهتاس: دژی استوار در گذر زمان

Rohtas Fort

قلعه روهتاس که یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم پاکستان به شمار می‌رود، در ۱۶ کیلومتری «جهلم» در ایالت پنجاب واقع شده است. این بنای عظیم که در قرن شانزدهم میلادی به دستور شیرشاه سوری پادشاه افغانستان ساخته شد در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و سندی بر مهندسی نظامی و تدابیر استراتژیک آن دوران به شمار می‌رود.

معماری مستحکم این قلعه در میان چشم‌اندازهای طبیعی خیره‌کننده، تصویری از دوران پرآشوبی را ارائه می‌دهد که شکل‌دهنده تاریخ منطقه بوده است. هدف از ساخت این قلعه، کنترل قبایل «غکهار» بود و به همین دلیل آن را بر روی تپه‌ای مشرف به رودخانه «کهان» بنا کردند. دروازه‌های باشکوه، دیوارهای عظیم و موقعیت استراتژیک این قلعه بر روی تپه‌ای مرتفع، همگی بازتابی از بینش نظامی شیرشاه سوری و چالش‌های جنگی آن زمان هستند.

قلعه بالتیت: تلفیقی از تاریخ و هنر

Baltit Frt

در قلب دره هونزا، قلعه‌ بالتیت همچون شاهکاری معماری با قدمتی بیش از ۷۰۰ سال می‌درخشد. این قلعه به عنوان یکی از زیباترین آثار هنری در دره‌ هونزا، نمونه‌ای منحصربه‌فرد از معماری تاریخی است. 

این قلعه که زمانی اقامتگاه میرهای هونزا بود، تحت‌تأثیر سبک‌های معماری تبتی و آسیای مرکزی ساخته شده است. در قرن شانزدهم، یکی از شاهزادگان این منطقه با دختری از بلتستان ازدواج کرد. در همان دوره، صنعتگران بلتی این قلعه را بازسازی کردند و با تزیینات هنری خود، جلوه‌ای تازه به آن بخشیدند. امروزه این قلعه نه تنها نمادی از تاریخ و فرهنگ هونزا؛ بلکه یکی از جاذبه‌های گردشگری برجسته‌ پاکستان نیز محسوب می‌شود. موقعیت استراتژیک این قلعه چشم‌اندازی شگفت‌انگیز از کوه‌های باشکوه «قراقروم» را به نمایش می‌گذارد و زیبایی دو چندانی را به آن می‌بخشد.

مهرگره – آغاز کشاورزی تمدن دره‌ سند

Mehrgarh

مهرگره یکی از قدیمی‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی است که در غرب رود سند، در دشت کاچی ایالت بلوچستان قرار دارد. یکی از نکات جالب در مورد ساکنان مهرگره این است از نخستین جوامعی بودند که کشاورزی را آغاز کردند. تحقیقات باستان‌شناسی نشان داده که مردمان این منطقه ارتباطی نزدیک با تمدن کهن هاراپا داشته‌اند. کشفیات متعدد در این محوطه، نشانه‌هایی از سبک زندگی مردمان هاراپایی را در این منطقه آشکار کرده است.

قلعه کوت دیجی – دژ مستحکم سلسله‌ تالپور

Kot Diji Fort

قلعه کوت دیجی در جنوب شهر خیرپور، ایالت سند پاکستان قرار گرفته و در بین سال‌های ۱۷۸۵ تا ۱۷۹۵ میلادی، به دستور حاکمان سلسله «تالپور» ساخته شد. 

ورودی بزرگ این قلعه که به «شاهی دروازه» مشهور است، یکی از ویژگی‌های برجسته معماری آن محسوب می‌شود و یکی از بخش‌هایی است که نگاه مسافران را به خود مجذوب می‌سازد.

این دژ بر تپه‌ای به ارتفاع ۱۱۰ فوت ساخته شده و طراحی آن به‌گونه‌ای بوده که بتواند تمامی تجهیزات لازم را برای دفاع در خود جای دهد. سه برج عظیم، هر یک به ارتفاع ۵۰ فوت، در این قلعه قرار گرفته‌اند و در بالای آن‌ها توپ‌هایی برای مقابله با حملات احتمالی مستقر شده بودند. قلعه کوت دیجی نمادی از معماری نظامی دوران تالپورها و یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی سند محسوب می‌شود.

تور پاکستان با دالاهو

تور پاکستان برای علاقه‌مندان به تاریخ، ماجراجویان طبیعت‌گرد و دوستداران فرهنگ و غذاهای متنوع یک مقصد منحصربه‌فرد به شمار می‌رود. این کشور میزبان برخی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان همچون تمدن دره سند است و با آثار تاریخی مانند قلعه‌ روهتاس، قلعه‌ی دراور و معابد کاتاس راج می‌تواند گواهی بر تاریخ غنی خود بدهد. این کشور در کنار آثار تاریخی، طبیعت شگفت‌انگیزی برای ماجراجویان در دل خود گرد آورده تا یکی از خاص‌ترین مکان‌هایی در جهان باشد که می‌توان در تور خارجی ترکیبی از جاذبه‌های مختلف را در آن تجربه کرد.

اگر علاقه‌مند به تجربه کشوری جدید با فضایی متفاوت هستید پاکستان می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تور خارجی باشد. در صورتمحو تمایل می‌توانید با مشاوران آژانس گردشگری دالاهو در تماس باشید تا اطلاعات کافی در مورد شرایط شرکت در تور این کشور به شما داده شود.

سؤالات متداول

محوطه‌های تاریخی مهم پاکستان کدام‌اند؟ 

پاکستان دارای محوطه‌های تاریخی متعددی است که از آن جمله می‌توان به موهنجودارو، هاراپا، تاکسیلا، قلعه روهتاس و گورستان مکلی اشاره کرد.

قدیمی‌ترین محوطه تاریخی پاکستان چه نام دارد؟

موهنجودارو و هاراپا که متعلق به تمدن دره سند (حدود ۲۶۰۰ قبل از میلاد) هستند را به عنوان قدیمی‌ترین محوطه‌های تاریخی پاکستان می‌شناسند.

چرا موهنجودارو اهمیت دارد؟

موهنجودارو دارای سیستم فاضلاب پیشرفته و معماری منظمی بوده که نشان‌دهنده تمدن پیشرفته دره سند است.

میراث مغول‌ها در پاکستان شامل چه بناهایی می‌شود؟

مهم‌ترین آثار مغول‌ها در پاکستان شامل قلعه لاهور، مسجد پادشاهی، باغ‌های شالیمار و مقبره جهانگیر هستند که نمادی از شکوه معماری مغولی به شمار می‌روند.

تاکسیلا  چه اهمیتی در میان محوطه‌های تاریخی پاکستان دارد؟

تاکسیلا یکی از مهم‌ترین مراکز آموزشی و فرهنگی جهان باستان بود که در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و تأثیرات هندی، یونانی و بودایی را بازتاب می‌دهد.