تنها یک بار زندگی می‌کنیم...
021 4166 3000

چغازنبیل (زیگورات چغازنبیل) کجاست؟

معبد چغازنبیل یکی از 24 میراث ثبت جهانی ایران در یونسکو است. زیگورات چغازنبیل یکی از اولین آثار تاریخی ایران است که در فهرست یونسکو ثبت شده و در زمان حکومت عیلامی‌ها یا ایلامی‌ها، یعنی حدود 1250 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. اگر می‌خواهید بدانید عیلامی‌ها چه کسانی بودند؟ معبد چغازنبیل کجاست و چه ویژگی‌هایی دارد این مطلب را از دست ندهید.

 

تورهای داخلی

معبد چغازنبیل کجاست؟

برای دیدن معبد چغازنبیل باید سفری به جنوب کشور داشت باشید. به دلیل نوع معماری‌ این معبد به آن زیگورات می‌گویند، در استان خوزستان بین شهرهای باستانی شوش و شوشتر قرار دارد. اگر می‌خواهید بدانید دقیقا زیگورات چغازنبیل کجاست باید بگوییم در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شوش و ۳۵ کیلومتری غرب شهر شوشتر می‌توانید این سازه عظیم را خواهید دید.

 

چغازنبیل جزو معدود بناهای ایرانی است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت‌ شده است.

 

عیلامیان چه کسانی بودند؟

پیش از ورود آریایی‌ها، حکومت دیگری در منطقه جنوب غرب ایران وجود داشته که به آن عیلامی می‌گفتند. از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد تا اولین هزاره پیش از میلاد، عیلامیان حکومت و تمدنی در جنوب غربی ایران برپا کرده بوند که با ورود هخامنشیان محدود شده است. تاثیر این قوم در تاریخ ایران تا حدی است که به پادشاهان هخامنشی خط آموختند. حتی زبان عیلامی اولین زبان رسمی هخامنشیان بود که در نوشتار و تجارت از آن استفاده می‌کردند. اقوام عیلامی سال‌های بسیاری با اقوام بین‌النهرین، یعنی بابلی‌ها، آشوریان و سومری‌ها در جنگ بودند و در نهایت با حمله آشور بانیپال، پادشاه آشوری، برای همیشه از بین رفتند. یکی از بناهای مهم ساخته شده توسط این قوم، زیگورات چغازنبیل یا معبد چغازنبیل است.

 

زیگورات چیست؟

زیگورات در لغت به معنی مکان مرتفع و بلند است. زیگورات، معبدهایی بوده که 2500 تا 4200 سال پیش، حکومت‌های آسیای غربی برای عبادت می‌ساخته‌اند. در آن زمان معتقد بودند که خدایان حافظ و نگهبان شهراند. در حکومت عیلامیان، خدای اینشوشیناک را محافظ شهر خود می‌دانستند و برای عبادت او این بنا را ساخته بودند. این بناها به صورت چندطبقه، روی تپه‌های مرتفع برای نزدیکی به خدایان و از خشت و آجر گلی ساخته می‌شده. ویژگی خاص این معابد کوچک بودن هر طبقه نسبت به طبقه قبلی‌اش است. به‌طوری‌که از هر طرف به شکل پلکان دیده‌می‌شوند. در زیگورات‌ها مجسمه خدایان را نگه می‌داشتند و مراسم مذهبی‌شان را برگزار می‌کردند. در زبان اکدی به آن «زیقورتو»، در زبان سومری «زیقورات» و عیلامی‌ها به آن «زیقورتو» می‌گویند. در ایران به دلیل مقالات رومن گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی کاشف این بنا، به آن «زیگورات» می‌گویند. در واقع کلمه «زیگورات» از فعل «زیگورو» به معنی «بلند و برافراشته شدن» گرفته شده است.

 

شهر مذهبی اونتاش

وقتی که اونتاش ناپیریشا (Untash Napirisha) در قرن ١٣ قبل از میلاد به حکومت رسید دستور ساخت شهر «دور اونتاش» را داد. این شهر سه حصار تو در توی خشتی داشته و دروازه اصلی آن روی حصار بزرگش بوده است. در مرکز و مرتفع‌ترین جای شهر، معبد چغازنبیل قرار داشته. بین حصار اول و دوم، کاخ‌ها و معابد کوچکی ساخته بودند. بین حصار دوم و سوم، محل کاخ‌های شاهی، آرامگاه‌های سلطنتی و تصفیه خانه آب شهر بوده‌است. در زیر یکی از این کاخ‌ها پنج مقبره زیرزمینی کشف شده. جالب است بدانید یکی از قدیمی‌ترین تأسیسات آب‌رسانی جهان همین تصفیه‌خانه است. در آن زمان با حفر و ایجاد کانال، از رودخانه کرخه آب شهر را تامین می‌کردند.

 

«دور اونتاش» از سه حصار تودرتوى خشتى تشکیل‌شده و دروازهٔ اصلى آن بر روى حصار بزرگ در جبهه شرقى قرار دارد.

 

سیستم آبرسانی معبد چغازنبیل یا زیگورات چغازنبیل

یکی از دلایل شاهکار بودن این معبد سیستم آبرسانی آن است. می‌دانید که رود دز از نزدیکی این معبد عبور می‌کرده اما امکان استفاده این آب برای ساکنین شهر وجود نداشته. به همین دلیل به دستور اونتاش ناپیریشا کانالی 45 کیلومتری از رود دز تا شهر کشیده بودند. آب به‌خاطر عبور از هفت تپه و دشت خوزستان گل آلود می‌شده و برای استفاده مردم نیاز به تصفیه داشته است. نزدیک حصار خارجی شهر دور اونتاش، مخزن بزرگی خارج از حصار سوم و حوضی درون آن وجود دارد که از طریق نهرهای کوچکی به هم وصل می‌شده‌اند. آبی که از طریق کانال از رود دز به شهر می‌رسیده وارد این مخزن خارجی می‌شده. آب در این مخزن از چند لایه از جمله ماسه، ریگ، زغال و... گذشته و به صورت تصفیه شده وارد حوض درون حصار می‌شده. مردم شهر از آب این حوض استفاده می‌کرده‌اند.

 

مردم شهر از آب تصفیه‌شده حوض درون حصار استفاده می‌کرده‌اند.

 

درباره معبد چغازنبیل بدانید

همانطور که گفتیم در سال 1250 پیش از میلاد، اونتاش گال پادشاه عیلام باستان دستور ساخت این بنا را داده است. در آن زمان اینشوشیناک را نگهبان شهر شوش دانسته و برای عبادتش دستور این زیگورات را داده است. اما پس از  حمله سپاه آشوریان تمدن عیلامی‌ها و به همراهش این بنا از بین رفتند. معبد چغازنبیل سال‌های بسیاری زیر خاک بوده تا اینکه در زمان پهلوی دوم توسط رومن گیرشمن کشف شد. کشف این بنای متقارن که به شکل زنبیل برعکس است اطلاعات زیادی درباره پیشینه ایرانیان باستان فراهم کرد. اما به دلیل عدم محافظت از آن، پس از گذشت حدود ۵۰ سال، عوامل طبیعی به این بنای خشتی-گلی آسیب‌های فراوانی را رسانده و باقی‌مانده طبقات بالایی را دچار فرسایش شدید کرده است.

 

علت نام‌گذاری معبد چغازنبیل

نام باستانی این بنا «چغازنبیل»، کلمه‌ای مرکب است. «چُغا» یعنی «تپه» و زنبیل یعنی «سبد». در واقع منظور شکل ظاهری بناست که به‌صورت زنبیل واژگونی رو تپه قرار گرفته. همچنین باستا‌ن‌شناسان به آن «دور-اونتَش» یعنی «دژِ اونتَش» پادشاه عیلامیان می‌گویند.

 

در سال 1250 پیش از میلاد، اونتاش گال پادشاه عیلام باستان دستور ساخت معبد چغازنبیل را داده است.

 

ویژگی‌های معبد چغازنبیل چیست؟

همانطور که گفته شد اونتاش گال دستور ساخت شهر این مذهبی را داده بود. در میانه این شهر و مرتفع‌ترین جای آن، معبد چغازنبیل قرار داشت. ارتفاع اولیه آن ۵۲ متر در ۵ طبقه بوده است. اما امروزه تنها ۲۵ متر و ۲ طبقه و نیم از آن باقی‌مانده است. زیربنای معبد چغازنبیل مربعی با اضلاع حدودا 105 در 105 است، که دورش را حصارهای دایره‌ای پوشانده است.

عدد چهار در آن زمان به‌عنوان عددی مقدس در معماری به‌کار می‌رفته است. چهار معانی مختلفی مانند چهار جهت اصلی، چهار فصل سال، اضلاع مربع، بازوان صلیب، چهار عنصر، چها رستون عالم، چهار منزل قمر، چهار مزاج، چهار بهشت و... داشته است. همچنین روی تمامی آجرهای معبد متن یکسانی به خط میخی نوشته شده که نام پادشاه و هدف او از ساخت این معبد را بیان کرده اند.

تفاوت بزرگ این معبد با دیگر زیگورات‌های کشف شده از آن زمان، در پایه‌های هر طبقه آن است. به این ترتیب که طبقات زیگورات‌های بین‌النهرین روی هم ساخته شده‌اند اما طبقات معبد چغازنبیل شوش، هر یک از روی زمین و به‌صورت مجزا ایجاد شده‌اند. به‌جز طبقه اول و پنجم، تمام طبقات را با خشت پر کرده بودند. طبقه پنجم، محل قرار دادن بت‌ها بوده است.

 

سنگ‌نگاره یادبود اونتاش

یکی از آثار باستانی دوره عیلام، سنگ‌نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا است. روی این سنگ‌نگاره باستانی نقش زنی حکاکی شده که دم ماهی دارد و  2 مار در دست‌هایش گرفته است. می‌توانید بالای تصویر کامل سنگ‌نگاره، کاهنه‌های معبد که در حال عبورند را ببینید. جنس آن از ماسه‌سنگ و مربوط به ۱۳۴۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد است. در سدهٔ دوازده پیش از میلاد آن را از چغازنبیل به شوش آوردند و امروزه و در موزه لوور است.

 

سنگ نگاره اونتاش گال در موزه لوور قرار دارد.

 

در پایان، اگر راهی خوزستان شدید، حتما سری به این اثر ثبت جهانی بزنید و حال و هوای چغازنبیل را برای‌مان وصف کنید. 

 

معبد چغازنبیل روی نقشه

 



برای بازدید از این جاذبه، در

تور خوزستان

با دالاهو همسفر شوید.



1399/08/14 | کد مطلب: 1253

گردآوری و تنظیم: تحریریه دالاهو
لطفا در نشر دانسته‌های خود کوشا باشید.
برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب‌سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.


  • به اشتراک بگذارید:



بحث و تبادل نظر
نظر دهید تعداد کاراکتر مانده: 300
انصراف
  • متن
  • نام
  • ایمیل
Poorya.M2
1402/03/19 13:08
زیگورات دوراونتاش (به آشوری: Dūr Untaš، به ایلامی: Āl Untaš dNapiriša) که بیشتر با نام چُغازَنبیل شناخته می‌شود، چغازنبیل واژه ای لری می باشد و چغا به معنی تپه و زنبیل به معنی سبد می باشد.[نیازمند منبع] نیایشگاهی باستانی است که حدود ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد در تمدن ایلام ساخته شد. این زیگورات، بنای مرک
پاسخ دهید...
تولید محتوای دالاهو
1402/03/21 09:53
دوست عزیز
سلام

ممنون که مطلب را مطالعه کردین و نظر خود را با ما به اشتراک گذاشتین.

با تشکر از پیام شما

Zahra
1402/02/09 08:41
آیا در طی این چند سال باستان شناسان تمامی اطلاعات را کشف کرده اند
پاسخ دهید...
تولید محتوای دالاهو
1402/02/09 11:07
دوست عزیز
سلام

لطفا به منایع باستان شناسی در این زمینه مراجعه کنید. مقالات بسیاری در این زمینه در اینترنت وجود دارد.

با تشکر از پیام شما

ریحانه جاهدی
1400/10/17 11:32
ممنونم از اطلاعات
پاسخ دهید...
تولید محتوای دالاهو
1400/10/25 13:15
دوست عزیز
سلام

ممنون که وقت گذاشتین و مطالب را مطالعه کردین.

با تشکر از پیام شما

اوزرا
1400/02/02 21:02
چغازرد.چغازنبیل(چغا زن بیل..بیل مثل اردبیل.اربیل.آندبیل.چرنوبیل..بیل از بیلگی .و دانستن است).چاغلابادام.چغازرد باغی(باغ چغازرد)...کلمات تورکی هستند.در فارسی غین.و.قاف نیست..ودر عربی گچپژنیست..دور اون تاش(دورماق.اون(ده.جلو.آرد با تلفظ های گوناگون)تاش مثل بکتاش.فرتاش.آداش.یولداش.آرکاداش
پاسخ دهید...
ناشناس
1399/01/29 05:32
الیماییان پاسخ به ابهامات تمدن ایرانی و بومیِ
پاسخ دهید...
ناشناس
1399/01/29 05:31
در مورد نسب ایلامیان
پاسخ دهید...
سپنتا
1399/01/12 13:14
با سلام.چغازنبیل به معنای زنتبیل برگشته است و اطلاق معنایی که چغا را تپه به زبان لری معنا کرده وجهه و پایه تاریخی و علمی ندارد. واژه چغا ار واژه ترکی چونمش (در ترکی به معنای وارونه) آمده است .چونمش زنبیل (زبیل وارونه) واین به معنای نفوذ فرهنگ ترکی و آذربایجان تا خوزستان بوده است.
پاسخ دهید...
Army
1398/08/18 01:08
متن های خوبی بود فقط خواهشا نژاد و دین پرستی زیاد اگر توی متن ها نباشد بهتر میشه
پاسخ دهید...
دانا
1399/04/24 16:25
اين يك گزارش تاريخيه
بی نام
1398/06/12 11:35
لطفا اطلاعات کامل وبدون هرنوع نژادپرستی به مردم برسونین عقده هاتونو جای دیگه ایی خالی کنین
پاسخ دهید...
مژگان
1398/01/07 14:42
به تازگي از اين بناي باشكوه ديدن كردم و امروز كه بطور كامل مطلب شمارو خوندم برام خيلي جالب بود،از اونجا كه عاشق بناهاي تاريخي و باستاني هستم ديدار از اين معبد يكي از زيباترين خاطراتم شد،ممنونم ازتون بخاطر مطالب مفيدترن
پاسخ دهید...
???
1399/01/27 08:48
????? ??? ?????????
ناشناس
1397/03/20 10:58
سلام معبد زیگوارت چغازنبیل بسیار جالب است اما درمورد نام ونشان و پیشینه آن ربطی به آریاییها نداردو به ایل بختیاری هم مربوط نیست و چوغا بختیاری حدود صد سال هم پوشش این قوم نیست و از همه لحاظ متفاوت از قوم بختیاری است
پاسخ دهید...
مجید پاپی
1399/08/12 21:37
عیلامیان و کاسیان اجداد لرها هستند .و لرها خود را از عیلامی ها و کاسی ها می دانند . و چوخای لری بختیاری و چوخای لری فیلی برگرفته از معبد چغازنبیل است ...ما لرها معبد چغازنبیل رو مقدس برای خود می دانیم .
کوروش هومتی
1396/12/09 04:35
این بنای باستانی و سترگ را که مایه سنایش و بالش هر ایرانی است را می بایست اینشوشیناک یا دژاونتش نامید....
پاسخ دهید...
واحد تولید محتوا دالاهو
1396/12/09 15:34
کوروش عزیز، سلام
ممنون از شما.
با تشکر.
ابواحمد
1396/09/04 13:48
معبدزگورات بنابه استناد بومیان منطقه حکومت لام فرزندان سام فرزندنوح النبی پدرانبیا واعرب وعیلامیان درآنجا حکومت مکردن
پاسخ دهید...
ناشناس
1396/07/21 10:59
خیلی عالی بود و مفید
پاسخ دهید...
erfan75
1394/08/04 20:05
ممنون از اطلاعاتتون
پاسخ دهید...
محمد صادق ابراهیم زاده
1394/05/05 23:04
مطلب بسیار کامل و تصاویر زیبا وجالب
پاسخ دهید...
سهراب
1393/09/21 12:26
مایه افتخار و غرور هر ایرانی است. امید که با دیدن این نشانه های باشکوه از پیشینیان ما نیز راه ایشان ر ادامه دهیم.
پاسخ دهید...
ایدا
1393/08/29 19:57
سلام ببخشید چجوری این مطلبو بگیرم
پاسخ دهید...
دالاهو نیوز
1393/09/01 13:28
متوجه نشدیم منظورتون چیه؟
اگر منظورتون ذخیره این مطلب هست، می‌تونید بخش مورد نظرتون رو انتخاب، copy و در ورد paste کنید.
اگر مایل به چاپ این مقاله هستید، روی آیکون پرینتر در بالای مقاله، سمت چپ کلیک کنید.
عباس
1393/08/15 20:10
ممنون از متن آموزنده و تاثیر گذارشما . لطفا مطالب دیگری نیز قرار دهید.
پاسخ دهید...
منصورمرید
1393/07/18 09:36
سلام.اطلاعاتتون بسیارمفیدبود..سیستم روشنایی معبد نکته ای بودکه به ان اشاره نشده بود ...
پاسخ دهید...
منصورمرید
1393/07/18 08:41
ازاطلاعتون متشکرم..ولی از سیستم تامین اب ان چیزی متوجه نشدم..کاش اندکی از سیستم روشنایی این بنای عظیم هم چیزی می نوشتید...
پاسخ دهید...
دالاهو نیوز
1393/07/18 17:28
با سلام
ممنون از یادآوری شما. در آینده‌ای نزدیک حتما مطلب راجع به این مورد نیز خواهیم نوشت.
ناتاشا حسن زاده
1393/02/09 00:39
دوست عزیز چغازنبیل واقع شده در محوطه ایلام باستان است و ربطی به بابلیان ندارد
لطفا در اطلاع رسانی بیشتر دقت بفرمایید
پاسخ دهید...
شاهین
1393/08/18 21:58
نظرات شما لحاظ خواهد شد
هدی
1393/01/16 22:07
ممنون از اطلاعات جامع تون.
تلفظ بعضی اسامی سخته,بهتره برای تسهیل در خوانش به لاتین هم اسامی ذکر شود.
پاسخ دهید...
behnam derakhshan
1393/01/10 01:55
JAYE HAME KHALI DIROZ CHEGA ZANBIL BODAM 1393/01/08
پاسخ دهید...
آیدا
1393/01/15 06:59
ایشالله که خوش گذشته باشه
jackson
1393/01/07 21:40
:-l
پاسخ دهید...
سجی
1392/12/19 19:46
اطلاعاتتون مستحسین بود ممنون.
پاسخ دهید...
نازی
1392/12/16 14:24
عالی و بسیار اموزنده بود
پاسخ دهید...
نوید
1392/12/06 19:19
ازتون ممنونم من امروز از این مطالب استفاده کردم و معلمم هم بهم نمره ی 20 داد.
پاسخ دهید...
علي
1392/11/29 10:58
خيلي خوب و كامل است . اميدوارم همه ما در حفظ ميراث كهن كوشا باشيم .
پاسخ دهید...
سونیا
1392/11/22 19:55
خیلی عالی بود از شما ممنونم
پاسخ دهید...
الهام روزبهانی
1392/09/01 21:45
عالی بود دستتون درد نکنه.
پاسخ دهید...
برای اینکه مطالب بعدی وبلاگ دالاهو را از دست ندهید در خبرنامه ثبت‌نام کنید.
ثبت‌نام
با وارد کردن ایمیل خود مطالبی خواندنی و جذاب دریافت کنید.