روز بزرگداشت خیام

زندگینامه خیام

چیزی حدود 10 قرن پیش در نیشابور به دنیا آمد. نامش حکیم ابوالفتح عمربن ابراهیم الخیامی بود و به اختصار او را خیام می‌گفتند. زندگی خیام  با ریاضی، جبر، نجوم، ادبیات و فلسفه گذشت. شهرت جهانی او امروزه اما به رباعیاتش است. رباعیاتی که می‌گویند در زمان حیاتش به دلیل تعصب مردم مخفی بوده و بعد از مرگش توسط دوستان و یارانش منتشر شده است. در تقویم ما 28 اردیبهشت، روزی برای بزرگداشت این شاعر گرانقدر است.

نقش خیام در علم نجوم:

خیام در دوران سلطنت جلال الدین ملکشاه سلجوقی به دعوت او  و وزیرش نظام الملک به اصفهان رفت تا سرپرست رصدخانه اصفهان شود. او 18 سال در اصفهان ماندگار شد و مهمترین فعالیت او تهیه جدول محاسبات نجومی (زیج) بود.  کار بعدی او طرح اصلاح تقویم بود و در نهایت تدوینگر و بنیانگذار تقویم جلالی شد. هم زمان با این فعالیت‌های مهم خیام به عنوان اختربین در دربار نیز فعال بود. هرچند که می‌گویند به این کار اعتقادی نداشت! متاسفانه بعد از آنکه  ملکشاه و نظام الملک کشته شدن، دیگر خیام مورد بی مهری قرار گرفت و کمک‌های مالی به رصدخانه قطع شد.

بازتاب شهرت جهانی خیام در نجوم:
یکی از حفره‌های ماه را به‌افتخار خیام «عمر خیام» نامیده‌اند. همچنین در سال ۱۹۸۰ سیارکی را به نام او گذاشتند.

نقش خیام در علم ریاضیات:

خیام در علم ریاضیات نیز فعالیت‌های بسیاری داشت. مهمترین اثرات او را در ریاضی اما می‌توان اثبات اصل پنجم اقلیدس که شالوده ی هندسه اقلیدسی است دانست. از دیگر دستاوردهای علمی خیام، ابداع روشی در بدست آوردن ضرایبی است که منجر به نام گذاری مثلث حسابی شد. از این رو می‌توان نام خیام را در ریاضی کنار نام بزرگان دیگری چون نیوتن و پاسکال دانست.

خیام و رباعیاتش

کمتر کسی است که مجذوب رباعیات خیام نشده باشد. وصف کلی اشعارش در مورد زندگی، زندگی کردن در زمان حال و فلسفی است. بارها اشعار این شاعر بزرگ به زبان‌های مختلف ترجمه شده  و از این رو در این زمینه نیز شهرت جهانی یافته است.

این قافله عمر عجـب می‌گذرد                  دریاب دمی کـه با طرب می‌گذرد

ساقی غم فردای حریفان چه خوری             پیش آر پیاله را که شب می‌گذرد

در روز بزرگداشت خیام این کارهای ساده را امتحان کنید:

• سری به رباعیات خیام بزنید و سعی کنید بیتی از او را به خاطر بسپارید.
• جستجو کنید ببییند در جهان چه چیزهایی به نام خیام است.
• به آرامگاه خیام در نیشابور سر بزنید.
• مطلب «آرامگاه حکیم عمر خیام» را بخوانید.