مسجد کبود تبریز: مسجد آبی تبریز کجاست؟

مسجد کبود تبریز محل دفن سلطان جهانشاه و دخترش است که در قسمت صحن جنوبی است. تماشای مسجد کبود تبریز در تور تبریز را پیشنهاد می‌کنیم. 

تور تبریز

درباره مسجد کبود تبریز

مسجد کبود تبریز (عمارت مظفریه) برای بیش از 150 سال ویرانه‌ای بیش نبود تا اینکه در سال 1318 تصمیم به بازسازی بنا گرفته شد. بازسازی طاق‌ها و پایه‌ها شروع شد و بیش از 50 سال روند بازسازی مسجد کبود تبریز طول کشید تا گنبد اصلی و گنبد صحن جنوبی مسجد بازسازی شد. البته هنوز بازسازی کاشیکاری‌های داخلی و خارجی مسجد کبود تبریز ادامه دارد. مسجد کبود یکی از قدیمی‌ترین مساجد تاریخی در ایران است و در حال حاضر یکی از 4 مسجد آبی دنیاست.

مسجد آبی تبریز تنها بنایی است که از زمان قراقویونلو‌ها در تبریز باقی مانده. مسجد کبود تبریز بدستور حاکم قراقویونلوها که در آن زمان تبریز را پایتخت خود اعلام کرده بود، ساخته شد. فرمانروای این سلسله کسی نبود جز ابوالمظفر جهانشاه بن قره یوسف، معروف به جهانشاه. در نهایت مجموعه‌ای به نام مظفریه ساخته شد که مسجد کبود تبریز در کنار کتابخانه، کاروانسرا و مراکز فرهنگی دیگر بخشی از آن بودند. هر چند دستور ساخت بنای مسجد کبود تبریز به سلطان جهانشاه نسبت داده شده اما عده‌ای همسر سلطان جان بیگم خاتون و عده‌‍ای دختر شاه، صالحه خانم را بانی اصلی ساخت مسجد کبود یا مسجد آبی تبریز می‌دانند. از نظر دوره تاریخی ساخت می‌توان مسجد کبود تبریز را با مسجد گوهرشاد مقایسه کرد. مسجد آبی تبریز حدود 250 سال پیش در اثر زلزله آسیب زیادی دید و می‌گویند فقط یک پنجم بنای مسجد کبود باقیماند و تقریبا بیشتر ساختمان مسجد کبود و مجموعه مظفریه ویران شد. درباره عظمت و شکوه معماری مسجد کبود تبریز، کاتب چلبی در سفرنامه خود درگاه بلند مسجد کبود تبریز را با طاق بلند کسری مقایسه می‌کند.

معماری مسجد کبود تبریز 

مسجد کبود تبریز برگرفته از سبک معماری آذری است. در واقع استاد پیرنیا از بزرگان معماری، سبک هر معماری را به زادگاه آن نسبت داده‌اند. ویژگی معماری مسجد کبود تبریز وجود معرق کاری‌های جذاب و رنگ لاجوردی غالب در آن است. مسجد کبود دو گنبد دارد که شامل گنبد اصلی صحن و گنبد صحن جنوبی مسجد است. صحن جنوبی کوچکتر و گنبد آن نیز کوچکتر است. مصالح اصلی به کار رفته در مسجد کبود آجر است البته در نظر داشته باشید که مسجد کبود یا مسجد آبی تبریز طی صدها سال بعد از ویرانی‌های بسیار در اثر زلزله و بلایای طبیعی بارها بازسازی شده. در مسجد کبود تبریز شبستان‌هایی را می‌بینید و در صحن مسجد کبود حوض بزرگی برای وضو گرفتن طراحی شده. تنوع و ظرافت کاشی‌کاری و انواع خطوط به‌کاررفته در آن و به‌خصوص به دلیل رنگ لاجوردی کاشی‌کاری‌های معرق آن، سبب شده‌ مسجد کبود تبریز به «فیروزهٔ اسلام» شهرت یابد.

دیدنی‌ترین قسمت‌های مسجد کبود تبریز کدامند؟

• سر در مسجد کبود تبریز: ورودی مسجد کبود تبریز طاق بلندی خودنمایی می‌کند که سردر مسجد با شکوه کبود تبریز است. این سر در همان سر در باشکوهی است که کاتب چلبی از ان صحبت کرده و با طاق کسری مقایسه شده است. کاشیکاری‌های لاجوردی و رنگ‌های کبود و آبی در ورودی مسجد کبود تبریز خودنمایی می‌کنند و چشم هر گردشگری را مبهوت خود می‌کنند. ستون مارپیچی جذابی در حاشیه سر در قرار گرفته که زیبایی و شکوه ورودی مسجد را دو چندان کرده. نوشته‌ها یا کتیبه‌هایی با خطوط ثلث و کوفی را در ورودی مسجد کبود خواهید دید.

• گنبدهای مسجد کبود تبریز: مسجد کبود تبریز دو گنبد دارد که یکی با قطر 17 متر، گنبد بزرگتر مسجد کبود است که در هنگام ورود به مسجد از درب اصلی آن را خواهید دید. گنبد اصلی یا بزرگ مسجد کبود یکی از بزرگترین گنبدهای ساخته شده در ایران است. گنبد مسجد کبود تبریز را می‌توان با یکی از بزرگترین گنبدهای ساخته شده در ایران یعنی گنبد سلطانیه مقایسه کرد که حدود 25 متر قطر دارد. عظمت معماری مسجد کبود زمانی بیشتر آشکار می‌شود که در ساخت آن به تقسیم وزن گنبد بزرگ مسجد بر روی پایه‌ها توجه کنید. این موضوع هنر معماری و ساخت بنای مسجد کبود را بیش از هر چیز نشان  می‌دهد. متاسفانه آنچه که امروز به عنوان گنبد اصلی مسجد کبود تبریز می‌بینید حاصل مرمت و بازسازی آن است که بر اساس اسناد و  مدارک به جا مانده از گذشته انجام شده و نمی‌تواند نشان‌دهنده همه جزئیات شگفت‌انگیز گنبد اصلی مسجد کبود تبریز باشد. 

• سقف طلا پوش و لاجوردی مسجد کبود: بعد از تماشای نمای بیرونی و زمانی که توانستید از تماشای گنبدهای مسجد کبود دل بِکَنید حالا قدم به داخل مسجد بگذارید. توصیه می‌کنیم سرتان را بالا بگیرید چون کاشیکاری‌های جذاب لاجوردی و سقفی طلاکاری شده هوش از سرتان خواهد برد! رنگ لاجوردی و کاشیکاری‌های جذاب آبی رنگ این مسجد سبب شده به فیروزه اسلام مشهور شود. 

• کتیبه‌های مسجد کبود تبریز: کتیبه‌های مسجد کبود تبریز شامل کاشیکاری‌ها و حجاری‌های مسجد کبود است. کتیبه‌های مسجد کبود تبریز شامل خطوط رقاع، کوفی، ثلث و... است. کتیبه‌ای حجاری شده در اطراف شبستان خواهید دید که برگرفته از سوره فتح است و احتمالا نشانی از فتوحات سلطان جهانشاه بوده. 
• مقبره جهانشاه و دخترش در مسجد کبود: شواهد بدست آمده از صحن جنوبی مسجد نشان می‌دهد دو مقبره در انجا وجود دارد که ظاهرا متعلق به خود سلطان جهانشاه و  دخترش است. اینجا اتاقی بزرگ با کفپوش و دیوارهای مرمرین است؛ در انتهای این اتاق سردابی قرار دارد که مقبره‌ها در آنجاست. بعضی کارشناسان معتقدند این اتاقک و سرداب انتهایی آن قسمت‌هایی هستند که بعدا به مسجد کبود اضافه شده‌اند و از ابتدا جز بنای مسجد کبود نبودند. 

آدرس و ساعات بازدید از مسجد کبود تبریز

نشانی مسجد کبود تبریز: تبریز- خیابان امام، مابین میدان ساعت و تقاطع منصور. برای تماس با مجموعه عمارت مظفریه یا همان مسجد کبود تبریز می‌توانید با این شماره هم تماس بگیرید: ٣۵٢۴۵٢۰٢-۰۴١. ساعت بازدید از مسجد کبود تبریز (عمارت مظفریه) از ساعت 9 تا 19 است. قیمت بلیط بازدید از مسجد کبود تبریز برای گردشگران داخلی 5000 تومان و برای گردشگران خارجی 100 هزار تومان است.