درباره شهر بوشهر و سفر به بوشهر

تور بوشهر

شهر بوشهر

بوشهر در دوره‌های تاریخی ایران سرزمینی اثرگذار بوده مثلا می‌توان به تلاش‌های شیخ محمدحسین سعادت از مردان آزادی خواه، نوگرا و پرتلاش عصر مشروطه و مدیر مدرسه سعادت بوشهر اشاره کرد یا یکی از نویسندگان سرشناس تاریخ ادبیات این سرزمین یعنی صادق چوبک که رمان بینظیر تنگسیر را نوشته. همینطور رئیسعلی دلواری از دیگر چهره‌های نامدار بوشهر که رهبر قیام تنگستان علیه انگیسی‌ها بود. همین چند نمونه کافیست تا ما را مجاب کند به بوشهر بگوئیم دیار دلیران و نام‌آوران. از آنجایی که بوشهر منابع بینظیری از نفت، گاز و پتروشیمی در اختیار دارد و وجود نیروگاه اتمی بوشهر سبب شده به  پایتخت انرژی ایران نیز مشهور شود. استان بوشهر چندان برای کشاورزی مساعد نبود به همین دلیل مردم اصیل و بومی بوشهر به صنایع دستی رو آوردند. در سفر به بوشهر خرید صنایع دستی بوشهر را از یاد نبرید.

بوشهر کجاست؟

بوشهر شبه جزیره‌ای در کنار خلیج‌فارس است. بندر بوشهر در جنوب این استان قرار گرفته و استان بوشهر هفدهمین استان بزرگ کشور است. شهر فعلی بوشهر در دوره افشاریان پا گرفته البته تاریخچه این شهر بسیار قدیمی‌تر است؛ مربوط به دوره‌ای که به آن "لیان" می‌گفتند. شهر بندری بوشهر در دنیای قدیم پل ارتباطی شرق و غرب بوده. اردشیر اول از بنیانگذران سلسله ساسانی این شهر را بازسازی کرد و بعدها نام آن را "ریو اردشیر" گذاشتند یا رام شیر که بعدها با نام "ری شهر" شهرت پیدا کرد. بوشهر در دوران ساسانیان یکی از مراکز مهم فرهنگی به شمار می‌آمد که کتاب‌های بسیاری در آن دوران نوشته و در کتابخانه‌های آن زمان نگهداری می‌شد. رومن گیرشمن در کتاب "تاریخ ایران از آغاز تا اسلام" درباره اواخر دوره هخامنشی می‌نویسدکه وقتی اسکندر به ایران آمد، از انطاکیه پارس یا همان بوشهر یاد کرده. از دوران هخامنشی سه کاخ در بوشهر بر جا مانده: کاخ چرخاب، کاخ بردُک سیاه، و کاخ جتوط. کاخ چرخاب سرستون‌هایی دارد که به مراتب زیباتر از تخت جمشید است اما متاسفانه طبق گفته دکتر مشایخی، یکی از بوشهر پژوهان به نام در مصاحبه با نشریه آنگاه (زمستان 1398)، این کاخ رها شده!

ماهیگیری یکی از راه‌های درآمد بومیان بوشهر و یکی از شغل‌های اصلی بوشهری‌هاست؛ هر زمان در بازار بوشهر قدم بزنید ماهی‌های تازه و مناسب فصل که تازه صید شده‌اند را می‌بینید. در سفر به بوشهر حتما ماهی‌‌هایشان را امتحان کنید. بوشهر برای غذاهای دریایی و خاصش مشهور است مانند قلیه میگو و قلیه ماهی. 

صنایع دستی بوشهر در کنار ماهیگیری از دیگر کسب و کارهای پرطرفدار در این شهر است. از آنجائی‌که کشاورزی به دلیل شرایط جغرافیایی و حاصلخیزی خاک در بوشهر چندان رونقی ندارد، بسیاری از مردم بوشهر به سمت تولید صنایع دستی رو آوردند مانند گبه بافی، گلیم بافی، حصیربافی، عبابافی و... 

صنعت لنج سازی بوشهر یکی دیگر از صنایع پر رونق بوشهر است. به دلیل موقعیت جغرافیایی بوشهر و نزدیکی بوشهر به خلیج فارس همواره لنج سازی مورد توجه بوشهری‌ها بوده. امروزه کارگاه‌های لنج سازی یکی از دیدنی‌های بوشهر است. در سفر به بوشهر توریست‌های بسیاری از این کارگاه‌ها دیدن می‌کنند. هنر و مهارت لنج‌سازی در بوشهر در سال 2011  در فهرست آثار ناملموس یونسکو قرار گرفت. لنج قایق‌های چوبی کوچکی است که وسیله ماهیگیری بومیان بوشهر است. لنج برای مردم بوشهر ارزش خاصی دارد و رونق در لنج سازی برای آن‌ها نشانه رونق در رزق و روزی و تجارت‌شان است. قدیم‌ترها لنج‌ها را از چوب‌های مرغوبی مثل چوب ساج می‌ساختند؛ اما امروزه لنج‌ها از موادی مثل فایبر گلاس ساخته می‌شوند.

مراسم عزاداری بوشهری‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت! دمام زنی و نوای سنج و نوحه خوانی پر شور و گداز مردمان بوشهر هر بیننده‌ و شنونده‌ای را مبهوت خود می‌کند. یکی از محلاتی که می‌توانید این مراسم را ببینید محله کوتی‌های بوشهر است. 

دیدنی‌های بوشهر در سفر به بوشهر کدامند؟

• بازار قدیمی بوشهر: بازار قدیمی بوشهر یکی از دیدنی‌های بوشهر مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیمی شهر بوشهر قرار گرفته. بازار قدیمی بوشهر از یک راهروی طولانی ساخته شده که 250 مغازه در دو طرف آن قرار گرفته‌اند. در راهروی بازار قدیمی بوشهر کافیست سرتان را بالا بگیرید تا نورگیرهای مسیر را ببینید. تهیوه و تامین نور بازار قدیمی بوشهر از طریق همین نورگیرهاست. در سفر به بوشهر برای تماشای بازار بروید و از ادویه‌جات بوشهری، انواع خوراکی، صنایع دستی و منسوجاتی که در این بازار به فروش می‌رسد، خرید کنید. این بازار در سال 1386 در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. 

• عمارت دهدشتی در بوشهر: حاج غلامحسین دهدشتی از تجار نفت در دوران قاجار این عمارت جذاب که هم اکنون یکی از دیدنی‌های بوشهر است را بنا می‌کند. معماری این خانه از عناصر دوران زندیه پیروی می‌کند و تزئینات جذاب گچبری را می‌توانید در این عمارت ببینید. برای تماشای عمارت دهدشتی در سفر به بوشهر باید به خیابان انقلاب در ضلع شمال غربی مسجد امام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی بروید. عمارت دهدشتی بوشهر در بافت قدیم در محله کوتی شهر بوشهر قرار گرفته. عمارت دهدشتی بر خلاف دیگر عمارت‌های ساخته شده در بافت قدیم بوشهر که همگی 2 طبقه هستند، چهار طبقه است. متراژ عمارت دهدشتی 1400 متر مربع است. چوب ساج، مرجان، آهک و گچ از مواد اصلی سازنده این اثر تاریخی است. سقف اتاق نشیمن عمارت دهدشتی بوشهر نقاشی رنگ روغن است به سبک اروپایی است. شیشه‌های رنگی و کاشیکاری و گچبری جذابی در این بنا خواهید دید. در عمارت دهدشتی اسناد و مدارک تجاری بسیاری پیدا شد که قدمت آنها به حدود 200 سال قبل می‌رسد. پای برخی از این اسناد مُهر کشورهای بریتانیا، آلمان و هند در دوران قاجار دیده می‌‌شود. عمارت دهدشتی در حال حاضر به عنوان موزه معماری بوشهر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• عمارت کازرونی بوشهر: عمارت کازرونی از ساخته‌های محمدرضا کازرونی (تاجر معروف بوشهری) در بوشهر است.این بنای چند طبقه در محله بهبهانی بوشهر واقع شده و دارای تزئینات ظریف رنگی شیشه‌ای، گچبری و منبت‌کاری است. بدلیل چند طبقه بودن ساختمان کازرونی در روزهای گرم سال ساکنان به طبقات بالای عمارت پناه می‌بردند. آدرس عمارت کازرونی در محله قدیمی بهبهانی‌ها و آخر خیابان کمرگ است. 

• عمارت ملک بوشهر: مانند دیگر عمارت‌های بوشهر، عمارت ملک هم بدست یکی از تجار بوشهری، اواخر دوره قاجار ساخته شد. داستان عمارت ملک از آنجا شروع شد که ملک‌التجار راهی پاریس شده و در آنجا دلباخته ساختمانی جذاب در پاریس می‌شود و سراغ معمارش را می‌گیرد؛ معمار بنای فرانسوی را همراه خود به بوشهر می‌آورد تا عمارتی را برایش بسازد؛ حاصل کار می‌شود عمارت ملک. در عمارت ملک نقاشی‌های دیواری جلب توجه می‌کنند. همین طور یک تراس با سه ستون و یک در بزرگ آبنوس با جزییات فلزی. عمارت ملک در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. برای دیدین عمارت ملک به خیابان ماهینی در بوشهر بروید. 
• آب انبار قوام بوشهر: در امتداد خلیج فارس و خیابانی به همین نام حرکت کنید آب انبار قوام با ظاهر قدیمی‌اش خودنمایی می‌کند. آب انبار قوام حدود 150 سال پیش در دوره قاجار ساخته شد. برای استحکام آب انبار از ساروج که مخلوطی از آهک و خاک است استفاده شده. ارتفاع دیواره‌های آب انبار روی زمین حدود 2 متر است و حدود 3 متر از آب انبار قوام زیر زمین قرار گرفته. در حال حاضر آب انبار قوام به رستوران سنتی تبدیل شده. در سفر به بوشهر می‌توانید سری به آنجا بزنید و خود را به صرف یک ناهار با غذاهای بوشهری مهمان کنید. 

• خانه رئیسعلی دلواری در بوشهر: بوشهر، تنگستان و بخش دلوار اثری تاریخی را در خود جای داده که زمانی خانه یکی از شجاع‌ترین و غیورترین مردان ایرانی بوده. قدمت خانه رئیسعلی دلواری به زمان قاجار می‌رسد و هم اکنون به عنوان موزه از آن استفاده می‌شود. دوران جوانی رئیسعلی به مبارزه با انگلیسی‌ها گذشت و 7 سال این مبارزات ادامه داشت. در خانه رئیسعلی دلواری که هم اکنون تبدیل به موزه اسناد و مدارکی مربوط به زمان مبارزات آن دوران به همراه سلاح‌هایی که در آن زمان استفاده می‌شده، نگهداری می‌شود. تزئینات خانه شامل گچبری، شیشه‌های رنگی بر روی شمسه‌ها و تزئینات اندکی بر روی در چوبی ورود به خانه است.

• عمارت کوتی بوشهر: در بافت قدیمی جنوب و جنوب غربی بوشهر در محل کوتی، ساختمانی به چشم می‌خورد که در دوران کریم خانی متعلق به کمپانی هند شرقی بوده و قدمت آن به دوران ساسانی می‌رسد. عمارت کوتی در دوره‌ای سرکنسولگری انگلیسی‌ها بوده اما بعد از ملی شدن صنعت نفت ساختمان در اختیار اداره امور دارایی و اقتصاد و سپس اداره کشاورزی قرار گرفت. عمارت کوتی سر پر سودایی داشته و در دوره جنگ 8 ساله ایران و عراق برای مدتی میزبان مهاجران عراقی بوده. 

• عمارت طبیب بوشهر: عمارت طبیب عمارت باشکوهی در محله بهبهانی‌های بوشهر است که هم اکنون در اختیار بنیاد ایران‌شناسی بوشهر قرار گرفته. این بنا مربوط به دوره قاجار است و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده. معماری عمارت طبیب ترکیبی از معماری فرانسوی و ایرانی است. از دیگر دیدنی‌های بوشهر در اطراف عمارت طبیب می‌توان به مسجد کوفه، عمارت‌های کازرونی و گلشن اشاره کرد. 

• دره لیر سیراف بوشهر: دره لیر سیراف یا گور دخمه سیراف یکی از مکان‌های دیدنی بندر سیراف است. دره سیراف در دل خود جاذبه‌هایی چون غار،  استودان، دخمه، آب انبار و سازه های آبی را جای داده. پا بگذارید داخل دره سیراف یا همان دره لیر تا گور دخمه‌های دستکن را ببینید، همان جایی که بقایای استخوان‌های مرده‌ها را می‌توان در برخی گورها پیدا کرد!  استودان‌ها و آئین دفن مردگان در این دره نشان‌دهنده حضور غیر مسلمانان در این منطقه بود و گاهی قدمت گورها به پیش از اسلام می‌رسد.